…

Lời Mở Đầu Của Người Dịch

Cuốn sách này được mệnh danh là một “sử liệu khẩu vấn về sự sụp đổ của miền Nam Việt Nam.” Nguyên tác Anh ngữ, xuất bản bởi nhà Oxford University Press, gồm ba phần:

-Phần thứ nhất: Phỏng vấn người Mỹ

-Phần thứ hai: Phỏng vấn người Việt

-Phần thứ ba: Những câu chuyện sau cuộc chiến

Trước khi đi vào các phần chính, sẽ có lời mở đầu của tác giả. Bài này trình bày tổng quát bối cảnh nhằm dẫn vào những câu chuyện phát biểu trong cuốn sách. Sau cuốn sách là lời cảm tạ của tác giả. Bài này cho biết ít nhiều về điều kiện, phương pháp làm việc, đồng thời cũng cung cấp một danh sách những người tác giả đã phỏng vấn.

Ngoài ra, cũng lưu ý vấn đề thời gian:

-Các cuộc phỏng vấn bắt đầu từ mùa Xuân 1985, mười năm sau biến cố miền Nam sụp đổ.

-Nguyên tác xuất bản năm 1990.

-Bản dịch Việt ngữ khởi từ tháng 2/1993, hoàn tất tháng 8/1993.

Khi bản dịch được sửa chữa trong tháng hai và tháng ba 1995, dự định xuất bản vào tháng tư 1995: Ấy là vừa đúng hai mươi năm sau biến cố.

Trong hai mươi năm qua, với nhiều sự kiện quan trọng đã xảy ra, do đó chúng tôi có ghi thêm vài trang Hậu Từ và cung cấp trong sách một số tài liệu phụ đính nhằm cập nhật và bổ túc tư liệu cho độc giả.

Về phương pháp dịch thuật: Nói chung, là dịch toàn bộ và cố theo sát nguyên tác.

Cuốn sách tổng cộng hai mươi chương. Có chương chỉ một chuyện, một người kể. Có chương tám chuyện, tám người kể. Trong nguyên bản, chuyện dài nhất 21 trang, ngắn nhất 11 dòng. Với 71 chuyện do 65 người kể, 6 người lập lại hai lần: Các câu chuyện thường liên hệ nhau, hoặc lập lại một số tình tiết giống nhau, qua những cái nhìn đôi khi khác nhau.

-Những người phát biểu được phân loại theo chủng tộc Việt hay Mỹ, theo nghề nghiệp, vai trò, công tác phụ trách, quân đội hay thường dân, kẻ thắng người bại, người lớn hay trẻ con. Mỗi người có một cách sử dụng ngôn ngữ, cách diễn tả. Cách dùng ngôn ngữ trong nguyên bản tiếng Anh giúp độc giả hiểu cá tính, trình độ văn hóa, có nhiều yếu tố hơn trong việc lượng giá về người phát biểu, lời phát biểu. Trong bản dịch Việt ngữ, người dịch có quan tâm đến điều này, nhưng mặc dù cố gắng, vẫn e tính đặc thù mất bớt.

Mặt khác, về những người Việt: Đa số được hỏi và trả lời bằng tiếng Việt, rồi chuyển sang Anh ngữ. Nay, một lần nữa lại được chuyển về Việt ngữ. Với hai lần chuyển dịch, lần này lại phải tôn trọng nguyên tác tiếng Anh, nên cũng e bài viết không được suông sẻ theo tinh thần Việt ngữ. Nhưng nếu phải chọn việc phóng tác để đọc theo tinh thần Việt ngữ hoặc giữ cách diễn tả trong nguyên tác là cách diễn tả ý tưởng của người Mỹ, người dịch nghiêng về cách thứ hai.

Dẫu vậy, cũng có một vài thay đổi nhỏ:

Theo nguyên bản, hầu hết chỉ để tên người được phỏng vấn. Trong bản Việt ngữ, có mở ngoặc, ghi thêm chức vụ, nếu nội dung bài viết nói đến. Theo nguyên bản, những địa danh Việt Nam, tên người Việt không đánh dấu. Trong bản Việt ngữ, chúng tôi có bỏ dấu tiếng Việt nếu biết chắc chắn. Những gì không biết, người dịch để trống theo bản Anh văn.

Mặc dù không đặt trọng tâm vào việc tìm tài liệu ghi chú, tuy nhiên bất cứ lúc nào có thể, người dịch ghi chú thêm để làm rõ nghĩa. Một vài ghi chú có lẽ không cần thiết đối với một số độc giả, nhưng có thể cần thiết cho một số độc giả khác.

Vào năm 1993, lúc bản dịch này được đăng tải từng kỳ trên một số tạp chí và nhật báo ở Hoa Kỳ và Gia Nã Đại, người dịch đã nhận được nhiều lời phê bình, thảo luận, góp ý. Người dịch nhân đây xin được cảm tạ quý vị: Nhờ thế đã có thể sửa chữa thêm trước khi xuất bản quyển sách này.

Khả năng Anh ngữ của người dịch vẫn còn có nhiều giới hạn, ngoài ra, việc chọn chữ tương đồng trong Việt ngữ cũng vụng về.

Chúng tôi mong mỏi và thâm tạ mọi lời chỉ giáo để nếu có dịp tái bản, quyển sách dịch này sẽ được hoàn hảo hơn.

Nguyễn Bá Trạc

 

Lời Mở Đầu Của Tác Giả

_______________________________

PHẦN THỨ NHẤT: NGƯỜI MỸ

_______________________________

Chương 1: Chuyến Bay Cuối Cùng Từ Đà Nẵng

• Jan Wollett, Nữ Tiếp Viên Hàng Không, “Tại sao họ bắn? Chúng tôi là những người bạn tốt”
• Joe Hzero, Trưởng Trạm Hàng Không, “Chỉ sung sướng vì còn sống sót”
• Mike Marriott, Chuyên Viên Quay Phim, “Ngập cứt”

Chương 2: Cô Nhi

• Susan McDonald, Nữ Y Tá Cô Nhi Viện, “Chỉ là tấm hình của lũ trẻ con”

Chương 3: Phái Đoàn Quốc Hội

• Pete McCloskey, Dân Biểu Hoa Kỳ, “Này ông bạn, tôi sẽ kể ông nghe cho hết đầu đuôi công việc”*

Chương 4: Toà Đại Sứ Hoa Kỳ

• Wolf Lehmann, Phó Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, “Đây, điện văn cuối cùng của toà đại sứ Mỹ ở Sài Gòn”
• Lacy Wright, Nhân Viên Ngoại Giao, Trưởng Phòng Chính Trị, “Hy vọng luôn bừng nở”*
• Đại Sứ Graham Martin, “Bước luẩn quẩn với cái rọ trên đầu”*

Chương 5: Trung Ương Tình Báo

• Thomas Polgar, Chỉ Huy Trung Ương Tình Báo Mỹ Tại Việt Nam, “Chúng tôi là một đoàn quân chiến bại”*

Chương 6: Văn Phòng Tuỳ Viên Quân Sự Hoa Kỳ

• Henry Hicks, Nhân Viên Văn Phòng Tuỳ Viên Quân Sự, “Tôi rán đến sở làm nhưng họ cứ nổ súng bắn tôi”*
• Becky Martin, Nữ Nhân Viên Hành Chánh, Phòng Tình Báo Văn Phòng Tuỳ Viên Quân Sự, “Ánh sáng cuối đường hầm vừa phụt tắt”*
• Diane Gunsul, Nữ Nhân Viên Văn Phòng Tuỳ Viên Quân Sự Tại Biên Hoà, “Nhấm nháp sâm banh, ngắm nhìn cuộc chiến”*

Chương 7: Uỷ Ban Liên Hợp Quân Sự Hoa Kỳ

• Stuart Herrington, Đại Uý, Uỷ Ban Liên Hợp Quân Sự, Phái Bộ Hoa Kỳ, “Không ai se bi bo lai! Dung lo!”(Không ai sẽ bị bỏ lại! Đừng lo!)*

Chương 8: Bộ Chỉ Huy Hải Vận

• Harold J. Murphy, Thợ Mộc, Thuỷ Thủ Tàu Greenville Victory, “Chúng tôi là những cứu tinh”*
• Clinton J. Harriman, Jr.,Thuỷ Thủ Tàu Greenville Victory, “mình ơi, ít nhất mình được cùng chết bên nhau”*

Chương 9: Thuỷ Quân Lục Chiến Hoa Kỳ

• Jim Kean, Thiếu Tá Thuỷ Quân Lục Chiến, “Tôi biết chắc chắn phải có một giải pháp tốt đẹp hơn”*
• Trung Sĩ Kevin Malony, Cận Vệ Của Đại Sứ Martin, “Phục sinh từ đám tro tàn”*

Chương 10: Tù Binh Chiến Tranh

• Dennis Chambers, phi công tù binh, “Chúng ta thắng trận phải không? Xin làm ơn nói thật”*

Chương 11: Hoa Thịnh Đốn

• Robert Hartman, Cố vấn Tổng thống Ford, “Đối với nước Mỹ, cuộc chiến đã xong”*
• Thomas Moorer, Tham Mưu Trưởng Liên Quân Hoa Kỳ, “Xin hãy vì Chúa mà ngưng lại! Ngưng lại! Ngưng lại!”*

Chương 12: Giới Truyền Thông Hoa Kỳ

• Ken Kashiwahara, Hãng Tin ABC, “Chiếc xe buýt chạy nghiến lên đầu đứa trẻ sơ sinh.”*
• John Degler, Nhiếp Ảnh Viên Tàu U.S.S. Midway, “Kệ các ông nói gì thì nói, chúng tôi cứ đến.”*
• Mike Marriott, hãng tin CBS, “Bọn Mỹ phản bội”
• Ed Bradley, Hãng Tin CBS, “Vậy mọi sự đều dẫn đến bước này.”*
• Fox Butterfield, Báo New York Times, “Tắt ánh sáng ở cuối đường hầm”*
• Keyes Beech, Nhật Báo Chicago Daily News, “Lạy Chúa toàn năng, tại sao họ có thể làm như thế?”*
• Brian Ellis, Hãng Tin CBS, “Chúng chỉ là những thằng bé đó thôi”*
• Chuck Neil, Đài Phát Thanh Quân Đội Hoa Kỳ, “Tôi mơ một lễ Giáng Sinh màu trắng”*

Chương 13: Dân Sự Hoa Kỳ

• John Walburg, “Lạy Chúa tôi đã trở về cõi sống”*
• Bác Sĩ Bruce Branson, “Một kế hoạch khủng bố đã định liệu trước”*
• George Lumm, “Lạy Chúa rất thánh, họ sẽ bắn hết chúng tôi đây”*

Chương 14: Về Phía Nixon

• John H. Taylor, Phụ Tá Của Tổng Thống Nixon, “Ngày đau buồn nhất”*

_____________________________

PHẦN THỨ HAI: NGƯỜI VIỆT

_____________________________

Chương 15: Quân Đội Việt Nam Cộng Hoà

• Đại tá Lê Khắc Lý, “Tôi là người độc nhất còn lại để kể chuyện cho quý vị”*
• Nguyễn Trường Toại, Thiếu úy Sư đoàn 23, “Hầu hết đã hy sinh”*
• Chuẩn Tướng Lý Tòng Bá, Tư Lệnh Sư Đoàn 25 QĐVNCH, “Có một căn bệnh”
• Phạm Văn Xinh, Sĩ Quan An Ninh, Sư Đoàn 2 Bộ Binh, “Chúng tôi như rắn mất đầu”*
• Nguyễn Phúc Thiệu, Thiếu Uý Không Quân, Nam Việt Nam, “Thôi đi, các cậu-Cuộc chiến đã xong.”*
• Lê Văn Hải, Không Quân Nam Việt Nam, “Hôm ấy là một ngày rất đẹp. Mặt trời soi rạng rỡ, và mọi người đều khóc.”*
• Đại Uý Nguyễn Quốc Định, Sĩ Quan Hải Quân, “Các ông ra khỏi tàu tôi ngay!”*

Chương 16: Dân Sự Việt Nam

• Nguyễn Phúc Hậu, Phó Chủ tịch Hội Đồng Thị xã Nha Trang, “Vâng, chúng tôi đã chiến đấu”*
• Nguyễn Thị Lạc, Thương Gia, “Chắc chúng tôi bỏ mạng nơi đây”
• Trần Minh Lợi, Luật Sư, “Chúng tôi cục cựa nổi nên chúng không bắn chúng tôi được.”*
• Nguyễn Ngọc Bích, Quyền Viện Trưởng Đại Học Cửu Long, “Khủng khiếp hơn địa ngục”
• Huệ Thu, Dạy Học, “Ông ấy là Tướng, ông ấy ở lại…”*
• Nguyễn Thị Thanh Nguyệt, Bác Sĩ, “Sao con không mang theo thằng cháu nội của ba?”*
• Hồ Quang Nhựt, Giáo Sư Trung Học, “Người Mỹ cuối cùng tôi thấy ở Việt Nam.”*

Chương 17: Trẻ Em

• Dương Quang Sơn, “Nước Mắt Trước Cơn Mưa”
• Nguyễn Thị Hoa, “Má ơi, con đi bây giờ đây. Con sẽ làm cho má hãnh diện vì con”*
• Trần Trâm, “Nhìn họ kìa, toàn những thiên thần”*
• Vũ Thị Kim Vinh, “Chúng tôi bật khóc khi nhận ra rằng: Thôi thế là xong”*
• Trần Thị Mỹ Ngọc, “Họ như đàn kiến vây quanh chúng ta”*

Chương 18: Những Người Chiến Thắng

• Đại Tá Bùi Tín, “Tôi trở thành một người của chiến cuộc dù tôi không hề bao giờ muốn thế”*
• Trung Tướng Trần Công Mẫn, “Việc gì cũng cần phải có thời gian”*
• Tướng Trần Bạch Đằng, “Chúng tôi tin vào sự tha thứ và rộng lượng bỏ qua”*
• Nguyễn Sơn, lính miền Bắc, “Khi cùng thì phải cố”

_______________________________

PHẦN THỨ BA: SAU CUỘC CHIẾN

_______________________________

Chương 19: Bụi Đời

• Lily, “Cháu đã phải nhìn thấy nhiều cái xấu trong đời”*
• Mỹ Linh, “Cuộc sống khó khăn”*
• Nguyễn Thị Diệp Trang, “Ở đây rất khó khăn cho tôi”*
• Minh, “Thằng lai”*
• Võ Thị Quan Yến, “Cháu biết cháu là người Mỹ”*
• Nguyễn Ngọc Linh, “Cuộc sống sẽ khá hơn”*

Chương 20: Người Việt

• Lý Ngọc Thuý, “Ông có hiểu chuyện hãm hiếp nghĩa là thế nào không?”
• Melissa Phạm, “Lúc ấy tôi chỉ là đứa bé”*
• Nguyễn Mộng Thảo, “Lúc nào tôi cũng yêu mến Abraham Lincoln”*
• Mạc Thuý Vân, “Nửa Mỹ nửa ta”*
• Nguyễn Thị Kim Anh, “Cố quên những đau thương”*
• Nguyễn Sơn, “Ra đi và quên lãng”*
• Vũ Thị Kim Vinh, “Một bức tranh chúng tôi có thể ngắm nhìn và mơ mộng”*
• Trần Trâm, “Ta sẽ cứ vui”*
• Trần Thị Mỹ Ngọc, “Hãy để tôi chết trong ánh mặt trời”*
• Dương Quang Sơn, “Bố tôi”*

__________________________________

• Lời Cảm Tạ Của Tác Giả *
• Hậu Từ, “Vài lời ghi chú cuối cùng của người dịch vào tháng 4-1995″*

Phụ Lục: 

• Robert S. McNamara, “Chúng ta đã lầm lẫn, lầm lẫn khủng khiếp”*
• Lê Thị Ngọc Hà, “Theo tôi người Việt rất là hư. Chúng tôi không biết quí trọng những gì đã có cho đến khi mất tất cả.”

______________________

Ghi chú:

1. Trần Thị Mỹ Ngọc, “Họ như đàn kiến vây quanh chúng ta”, Trần Thị Mỹ Ngọc dịch.
2. Trần Thị Mỹ Ngọc, “Hãy để tôi chết trong ánh mặt trời”, Trần Thị Mỹ Ngọc dịch.
3. Lê Thị Ngọc Hà, “Theo tôi người Việt rất là hư. Chúng tôi không biết quí trọng những gì đã có cho đến khi mất tất cả”, Nguyệt Thu Hồ dịch. (Bài viết của Larry Engelmann không có trong nguyên tác)