Sắp Noel. Chợt nhớ xóm nhỏ ngày xưa ở ven thị xã.

Có ba lối để đi ra khỏi xóm, một là băng qua chiếc cầu nhỏ bắc qua con mương lọt thỏm giữa một cái bàu nước rộng mênh mông là bèo xanh sang xóm Tân A, hai lối kia dẫn ra lộ lớn đều phải đi qua những xóm đạo. Bên kia con lộ là xứ đạo chính, gần như toàn tòng, nhà cửa xúm xít lô xô trong một mê hồn trận những con hẻm nhỏ quanh nhà thờ Chính Trạch với tháp chuông cao và cái sân rộng càng thênh thang hơn trong những trưa ngập nắng.
Xóm của tôi gồm những người lương, hoặc theo đạo Phật, nên dù muốn dù không cũng có một khoảng cách với những cư dân có đạo chung quanh.

Đa phần các xứ đạo ở Đà Nẵng thời đó đều là dân di cư từ vùng Quảng Bình vào, tiếng nói khác thung thổ rất khó nghe rõ, nhất là khi người ngoài đó thường nói rất nhanh, như chim hót và trộn lẫn rất nhiều phương ngữ.
Tôi lóm thóm biết nước là “nát”, ruột là “rọt”, sân là “cưi”, vườn sau là “nương”, quét nhà là “suốt nhà” v.v…

Các xứ đạo đều nổi tiếng là “hung” – từ Chính Trạch đến Tam Tòa, Thanh Bồ, Đức Lợi. Sau này, hiểu ra người ta bỏ làng mạc quê hương vào Nam, dẫu sao thì cũng mang tiếng ở nhờ, riết rồi phải tự co cụm, hung dữ để tự bảo vệ mình, khỏi bị dân tại chỗ ăn hiếp…
Những điều đó cộng thêm niềm tin tôn giáo khác nhau, làm con người xa rời, thù nghịch nhau.
Bọn con nít tôi chưa bao giờ dám đặt chân vào các xóm đạo, vì sẽ có đủ lý do để bị ăn đòn, mà thường là đòn hội chợ.
Và ngay ở trong xóm mình, khi bọn tôi đang chơi đùa, lũ trẻ con xóm đạo có thể ngang ngược phá rối, đá tung những chồng hình đang chơi tán, trấn lột mấy viên bi…, mà chúng tôi đành nhịn không dám ho he. Bởi ho he thì có đường mô mà ra khỏi xóm đi chơi đi học.
Nhưng cũng ấm ức trong lòng lắm!
Thành ra khắc sâu vào trong đầu: dân đạo không tốt.
Người ta đồn đãi nào nước thánh làm phép ngâm từ xương trẻ con, nào dưới nhà thờ có hầm bí mật của mấy ông cần-lao (ý đảng Cần lao Nhân vị của ông Nhu) để tra tấn rồi thủ tiêu mấy người Phật giáo. Thỉnh thoảng đi ngang nhà thờ, thấy thấp thoáng bóng cha xứ, mấy bà xơ áo chùng đen, nghe tiếng kinh nguyện rì rầm tưởng chừng như thấy một thế giới bí hiểm, xa vời, huyền hoặc và đáng sợ.

Cái thế giới đó lạnh lùng suốt một năm, rồi bỗng nhiên tưng bừng lên vào những ngày cuối Chạp. Khi thấy những chiếc lồng đèn ngôi sao ngũ sắc được treo lên, những tua kim tuyến lấp lánh trong gió, chúng tôi biết sắp đến Noel và tự nhiên, trong lòng cũng thấy náo nức, dù mình chả có dính dáng một tí teo nào đến ngày lễ đó cả.
Trẻ con mà!

DU NGÃ