Nguyễn Ngọc Thơ

(Tùy bút)

Cứ mỗi lần hạ đến! Hàng phượng cổ thụ dọc bờ sông Đăkbla lại bắt đầu nở rộ! Những cánh hoa học trò đỏ rực, hứng gió rụng đầy đường nâng bước chân tôi mỗi chiều tan học về khu Cư xá_(1) Nơi gia đình tôi đang sống trong những năm đầu thập niên 70 của thế kỷ trước…

Phố Núi_ Kon Tum ngày ấy thật thơ mộng trong cái nắng nhẹ, mát rời rợi của tiết tháng ba, đẹp tựa một bức tranh sinh động với những mảng màu hoa sắc nét. Mỗi con đường phố được trồng một loài cây đặc trưng như đường Hàng Phượng, Hàng Keo, Bằng Lăng… ăn sâu trong tiềm thức người dân Phố Núi  chẳng ai để ý đến tên đường làm chi nữa. Năm ấy, tôi vào khoảng 8,9 tuổi  đang học lớp tư  chuẩn bị lên lớp ba (thời ấy)! Cái lứa tuổi  năng động, nghịch ngợm, thích tò mò đủ điều, với tôi  mùa phượng nở như báo hiệu một mùa vui.

Hạ đã về!  Là thời điểm mong chờ suốt một năm học, tôi đang háo hức nhìn no say những cánh phượng tươi rói nghiêng mình dưới dòng sông Đăkbla, hát cười líu lo như chú chim non sắp được bay ra khỏi tổ, lượn giữa trời xanh đầy nắng ấm!

Bởi lẽ, mùa hè nghỉ học, anh em tôi được mẹ đưa về quê nhà thăm ngoại ở  tận  Bình Định xa tít…

Nhà tôi ở quê thuộc thôn Phú Thọ, cạnh con sông Đá Hàng nước xanh trong vắt. Nay là xã Tây Phú, huyệnTây Sơn! Quê tôi, nằm dọc quốc lộ 19  cửa ngõ  độc nhất nối liền các tỉnh đồng bằng miền Trung lên Tây Nguyên.

Phía trước nhà tôi là cánh đồng lúa bát ngát gợn xanh đến tân chân trời. Xa xa, những ngọn núi nhấp nhô, trùng điệp vây quanh như một bức tường thành kiên cố, che chở cho làng quê được bình yên. Nổi bật nhất là hòn Xà Kính cao ngất  trước nhà, lãng đãng mây mù trên đỉnh mỗi sáng sớm như được  che chiếc dù trắng ẩn hiện trong sương. Về lại quê, suốt ngày tôi rong chơi, chạy nhảy trên cánh đồng lúa xanh mơn mởn, bắt chuồn chuồn, hái bông cỏ dại,  thỉnh thoảng ghé vào những gò nổi bên cạnh cánh đồng tìm hái chim chim, dú dẻ, sim rừng… Những loại trái cây tự nhiên  này, được tạo hoá ban tặng cho những đứa trẻ nghèo ở quê tôi như một đặc ân giải nhiệt trong mùa hè oi bức, gay gắt nắng ...

Nhà ngoại tôi cách nhà tôi khoảng hai cây số, nằm cạnh đường làng nhỏ hẹp dẫn vào thôn Phú Mỹ. Tôi có thói quen về ngoại không đi đường lớn mà chỉ muốn đi tắt con đường này cho gần,  dạo trên những bờ ruộng nhỏ quanh co, tung tăng giữa không gian ngập tràn hương lúa. Những lúc ấy, lòng tôi thấy thanh thản vô cùng !

Trước khi đến nhà ngoại, tôi thường phải đi ngang qua cây Thị mọc sát bên góc rào chùa Phước Sơn, vừa ngồi nghỉ chân vừa ngước mắt nhìn bóng thị xanh mướt toả mát cả một khoảng ruộng trước cổng chùa. (Những đám ruộng trước Chùa ngày ấy là của gia đình tôi)

Cây Thị này cao trên 10 m, tàn lá sum suê. Gốc đen mốc,  xù xì. Thân to hơn hai vòng tay ôm người lớn, đứng sừng sững giữa trời trông thật gần gũi, oai nghiêm. Cây Thị giờ chắc đã hơn 200 tuổi ! Cứ vào khoảng cuối hạ đầu thu,

giữa tiết mưa ngâu rằm tháng bảy, cây Thị lại lấp ló những trái vàng ươm, nho nhỏ như những vì sao sáng  thả hương thơm tựa mùi sữa mẹ, đọng đầy cả một khúc đường quê. Xa xa, trong bóng chiều tà nhả khói hoàng hôn, từng đàn bò “í …ọ…”trên đồi  đủng đỉnh về thôn trông thật nên thơ…

Những lần về ngoại nhằm mùa thị chín, ngoại thường chống gậy dắt tôi ra chơi dưới bóng cây Thị, ngồi kể chuyện đời xưa cho tôi nghe và chờ gió thổi mạnh, rụng những trái Thị chín lấy bỏ vào giỏ tre mang về trong tiếng chuông chùa ngân vang khắp xóm…

Hồi đó, tôi cứ tự hỏi :

-Tại sao người ta bỏ những ông lò bể nằm dưới gốc Thị làm gì  nhỉ? Lại còn đặt lư nhang ở đó nữã! Trông tiêu điều, hoang phế quá!

Những “ông lò bể” không hiểu sao như có ma lực cứ níu kéo chân tôi mỗi khi đi ngang qua và cuốn hút lạ thường! Tôi phải đứng lặng nhìn nó và ngước mắt nhìn tán cây Thị rung lên trong gió mà nghe xao xuyến cả lòng. Có lần tôi hỏi ngoại về điều này, ngoại  tôi mỉm cười móm mém, nét mặt nhăn nheo phúc hậu giải thích :

_Họ bỏ đó để “mấy ổng” chăm  cho cây Thị ra hoa sai quả và canh cho cổng chùa khỏi bị ma quấy đấy cháu!

Trong trí non nớt của tôi khi ấy, tôi tin lắm và lòng cảm  mến mấy “ông lò bể” vô cùng. Những năm sau ngoại tôi đã  bước qua tuổi 90, nhưng vẫn còn minh mẫn, miệng  lúc nào cũng nhai trầu bỏn bẻn, môi cứ đỏ thắm như bôi son. Sau nầy ngoại tôi mất, những hình ảnh thân thương luôn đọng mãi trong lòng cùng với những chuyện cổ tích ngoại kể, tôi không bao giờ quên… Bỗng dưng, tôi nhớ đến câu ca dao ngoại dạy dưới bóng cây Thị năm nào :

“Thị ơi! Thị rụng bị bà

Bà để bà ngửi chứ bà không ăn …”

Chùa Phước Sơn, nằm lọt thỏm giữa cánh đồng lúa xanh rì. Mặt tiền chùa hướng về phía đông đón nắng  mỗi sáng. Phía tây bắc cặp theo con mương nhỏ nước trong vắt như ranh giới phân chia giữa hai bờ cuộc sống bằng một cây cầu bê tông nhỏ bắc ngang qua mương, cách nhà ngoại tôi chừng 500m. Con mương này được dẫn nước từ đập Hầm Hô( Kiềng Kiềng)về tưới cho cả cánh đồng Phú Mỹ_ Phú Thọ. Dòng nước  chảy róc rách, e ấp dưới hàng tre xanh kẻo kẹt như khúc dân ca dìu dặt giữa trưa hè oi ả. Phía nam là gò, nối gò nhấp nhô. Nhìn toàn cảnh, chùa Phước Sơn hơi nhỏ,  xinh xinh lẻ loi một mình giữa đồng ruộng bao la và núi đồi bạt ngàn trông rất hữu tình.

Trước sân chùa và trong hậu viên trồng rất nhiều cây kiểng. Xung quanh chùa, những cây xoài tượng to lớn toả bóng mát đầy sân. Rễ xoài nổi trên mặt đất ngoằn ngoèo bò ra tận mép mương uống nước. Vào tháng giêng sau Tết, những chùm hoa xoài ngún ngẩy, đong đưa trong gió như những chiếc đuôi chồn, lắc lư sắc lông vàng li ti rơi trên mương vắng…

Lúc ngoại tôi còn sống, thường dẫn tôi vào chùa lễ Phật trong những ngày rằm hay lễ Phật Đản, Vu Lan… Chùa Phước Sơn hồi đó có ba tượng Phật gỗ rất xưa(Tượng A Di Đà_Phổ Hiền_ Quan Thánh), có từ thời vua Quang Trung _Nguyễn Huệ, do đô đốc Võ Văn Dũng trong một lần đi sứ Nhà Thanh (Trung Hoa) theo lệnh vua Quang Trung thỉnh về hiến cúng cho Chùa. Sau Giải Phóng khoảng thập niên 80, thay mặt Nhà nước (Sở Văn Hóa_Thông Tin Nghĩa Bình), xin trưng dụng hai tượng Bồ Tát Phổ Hiền và Tượng Quan Thánh  đưa về đặt ở Bảo tàng Quang Trung (Tây Sơn_Bình Định) cho khách tham quan chiêm ngưỡng, lâu quá không về thăm Điện, không biết bây giờ còn ở đó không ?

Trong ký ức thơ dại của tôi đi chùa lễ Phật chỉ để chìu lòng cho ngoại vui, nhưng với tôi điều thú vị nhất là được các thầy cho bánh, chuối hay dạo chơi quanh chùa. Thỉnh thoảng những buổi trưa hè vắng lặng, các thầy ngủ say. Bọn tôi lẻn vào hái trộm xoài non đang ra trái treo lủng lẳng sà sát mặt đất đem  về chấm mắm đường. Cái mùi vị chua chua, dòn dòn của nó  ngon tuyệt! Cảm giác ấy còn đọng lại trên đầu lưỡi tôi cho đến tận bây giờ…

Trong sân hậu viên chùa, có một cây tùng dáng rất thanh, chắc khoẻ, xanh mướt. Thầy Cả ưu ái tự tay chăm sóc nó xem như báu vật. Thầy Cả dáng dong dỏng cao, hơi gầy nhưng rất nhanh nhẹn. Thầy có đôi mắt sâu hóm, rất sáng  thấu hiểu cả lòng người. Ánh mắt ấy toát lên nét thân thiện, dễ gần. Những đêm có trăng, tôi thường ghé chùa, lẻo đẻo theo Thầy(Thầy Cả rất mến trẻ con) hỏi chuyện và cùng ngồi uống trà ngắm hoa quỳnh nở thật êm đềm, thanh thoát. Thầy thường ngồi lặng im, không nói nét mặt trông bình thản, đôi lúc mỉm cười vu vơ một mình . Lúc ấy, tôi nghĩ :

-Thầy Cả già rồi đâm ra lẩn thẩn!

Nhưng có biết đâu? Đó là cách  Thầy lắng lòng, trầm tư như hoá thân vào cội tùng già vô tri kia là một…

Không biết những hình bóng thân thương ngày ấy bây giờ về đâu?

Cây Thị cổ và chùa Phước Sơn ở quê ,dù đã trải qua bao thăng trầm, biến đổi nay có còn xanh mướt và Chùa nay có còn lưu lại bao kỷ niệm êm đềm xưa không ?…

Bây giờ xa quê! Hơn ba mươi  năm xa cách vời vợi…

Hiếm khi tôi có dịp về lại Tây Sơn ghé thăm Chùa xưa, ngồi dưới bóng cây Thị ngày nào  thả hồn như thời còn trẻ dại. Ngoại trừ những lúc ba mẹ già, ốm đau  tôi phải về chăm sóc… Sống giữa Sài Gòn bon chen, vật lộn từng ngày với cuộc sống xô bồ đầy khói bụi  ô nhiễm, tôi cảm thấy thật ngột ngạt lòng  cứ tê cứng ,  cộng với tuổi đời hằn sâu bao nếp gấp lại càng thêm trống trải, cô đơn  …Những kỷ niệm xưa cứ hiện về trong tôi xối tràn, tuôn chảy như dòng suối mát,ngọt lịm. Và những lúc buồn… như hôm nay, giữa mùa hạ nóng bức tôi thích tìm một quán cà phê vắng nào đó trong lòng Thành phố. Ngồi lặng một mình, ẩn trong góc khuất để được tự do thả hồn bay về nơi ấy,  dõi theo tiếng nhạc Trịnh đang ru nhè nhẹ trong quán để biết rằng mình còn có quê_ Nơi mình từng được sinh ra và lớn lên_ để được mơ và ngậm ngùi thương…

(1)Cư xá  sĩ quan _ nằm trên đồi nhỏ sát bờ sông  Đăkbla dọc đường Bok Kiểm thời ấy.

(*)Cây Thị cổ và chùa Phước Sơn  trong bài viết là ngôi chùa xưa cất trên mảnh đất có từ thời Nhà Tây Sơn (Thế kỷ 18). Nay Chùa nằm ở thôn Phú Mỹ, xã Tây Phú , huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.

_Cây Thị cổ hiện nay vẫn còn, được đưa vào sân Chùa và Chùa Phước Sơn thì đã được xây mới rất khang trang và uy nghiêm .

    Viết tại Sài Gòn_ Tháng Tư,năm 2012

    Nguyễn Ngọc Thơ