Chương 24

Buổi Sáng Lễ Phục Sinh tại Sài Gòn

Sài Gòn
Buổi sáng Lễ Phục Sinh
Nhà ông Lê Bá Sách – Cha mẹ của Bình

Khi Cầm Bành kết hôn với Lê Bá Bình vào ba tháng trước, nàng phải bỏ công việc đã làm khá lâu ở thương xá của Hải Quân Hoa Kỳ tại Sài Gòn. Sau đó, đời sống của nàng như được chia thành hai mảng. Khi chồng không hành quân tận tuyến đầu phía Bắc để chiến đấu chống bọn Cộng sản đáng ghét thì Cầm đến ở với anh tại căn cứ Sóng Thần, hậu cứ của TQLC tại Sài Gòn và cũng là nơi mà họ đã thành hôn với nhau. Trong thời gian này, nàng cũng hoàn thành hết mọi trách nhiệm trong vai trò là vợ của một sĩ quan chỉ huy Sói Biển.

Khi Bình đi hành quân xa, mà đó là gần như suốt thời gian, Cầm về ở với cha mẹ chồng ở Tân Định trong vai trò con dâu trưởng của gia đình. Thật may mắn là nàng và mẹ chồng (mẹ kế của Bình, nhưng người phụ nữ này đã thương yêu và nuôi dạy anh ta như là mẹ ruột) rất hòa hợp với nhau. Cầm phụ giúp công việc nhà và chăm sóc bốn đứa em còn ở nhà. Nàng được mọi người yêu mến. Nếu có thời gian rảnh rỗi, nàng thường đón xích lô về thăm mẹ cũng đang ở gần đó. (Bấy giờ, cả hai người anh cũng đang phục vụ trong quân đội). Nếu có TQLC nào bị thương ở bệnh viện Thủ Đức cần phụ, nàng cũng sẽ đến giúp ngay.

Vào lúc xế chiều ngày thứ Bảy 1/4/1972, ngay cả đối với vợ lính và người thân, có rất ít tin tức liên quan đến tình hình của các lực lượng QLVNCH và TQLC đang giao tranh ở phía Bắc. Tuy nhiên trong mạng lưới thông tin của các bà vợ đã có sự bàn tán là có một chuyện gì đó sắp xảy ra.

Ai cũng biết cái thông lệ là luôn luôn phải giữ hai trong số ba lữ đoàn TQLC ở tuyến đầu. Do đó khi có tin Lữ đoàn 369, đơn vị đang ở Thủ Đức dưỡng quân như thường lệ để nghỉ ngơi, bổ sung quân số v.v… đã được điều động ngay lập tức ra phía Bắc trước thời hạn, mọi người bắt đầu bàn tán xôn xao. Có một cái gì đó khá nghiêm trọng đang xảy ra. Trong bao năm qua Cầm vẫn thấy chồng thường xuyên trở về từ chốn nào đó với thân thể mang hết thương tích này đến vết thương khác, thì nay nàng chỉ biết chịu đựng với nỗi chờ mong và cố làm nhiệm vụ của một người vợ đảm đang.

TRỞ LẠI ĐÔNG HÀ VỚI TIỂU ĐOÀN 3

Khi Thiếu tá Bình, Đại úy Ripley và các chiến sĩ của Tiểu đoàn 3 được điều động tới Đông Hà vào xẩm tối ngày 30/3/1972 để lãnh nhiệm vụ trừ bị cho Sư đoàn, họ không hề được nghỉ ngơi chút nào. Mặc dù những cánh quân tiên phong của bộ đội Bắc Việt đang xâm lấn chưa đến được Đông Hà nhưng sự xuất hiện của Tiểu đoàn 3 đã bị phát hiện. Đề-lô pháo binh Bắc Việt ở phía Bắc của dòng sông, cũng là những tên thường xuyên hướng hỏa lực pháo kích vào dòng người đang chạy nạn vào Nam trên Quốc lộ 1, đã gọi hỏa lực bắn vào Sói Biển mỗi khi có điều kiện. Không một ai trong Tiểu đoàn 3 kể cả Bình và Ripley có kinh nghiệm về cường độ của những cuộc pháo kích vốn đã xảy ra liên tục trước khi họ đến. Không tài nào ngủ được. Nghỉ ngơi thôi cũng khó khăn mặc dù họ đã nằm sâu dưới hầm và những trái đạn rơi xuống ở một khoảng cách an toàn khá xa. Điều tốt nhất mà các TQLC có thể làm được, như Bình, Ripley và tất cả những người khác trong Ban chỉ huy đã cố gắng thực hiện là mặc kệ và thích nghi với hoàn cảnh khi cho phép – chẳng hạn như ngả đầu ra phía sau mà vẫn theo dõi được các cuộc nói chuyện qua máy truyền tin v.v… – càng nhiều càng tốt mỗi khi đạn pháo kích không rơi gần lắm. Chuyện này họ đã làm khá thành công kể từ lúc đến Đông Hà. Các Đại đội tác chiến khác cũng vậy. Đành rằng không ai có thể hoạt động mãi như vậy được nhưng trước mắt không còn giải pháp nào khác hơn.

Thiếu Tá Bình giữ các Sói Biển trong tư thế sẵn sàng bất cứ lúc nào và luôn luôn chuẩn bị để chuyển nhanh từ phòng ngự sang tấn công. Cách hành quân căn bản cho tất cả các Tiểu đoàn TQLC là hiếm khi nào cả đơn vị cùng hoạt động chung với nhau thành một khối. Tiểu đoàn 3 gồm hai cánh là Alpha và Bravo. Hiện tại cánh Alpha gồm Bình, Ripley, lính của Ban chỉ huy, Đại đội 1 và Đại đội 4 cùng với phần lớn hỏa lực của Đại đội Vũ Khí Nặng của Tiểu đoàn 3. Họ đang hoạt động ở trong và bên ngoài thị trấn Đông Hà. Cánh Bravo do Tiểu đoàn phó chỉ huy gồm các đơn vị còn lại, Đại đội 2 và Đại đội 3 cùng với những người khác, đang nằm cách thị trấn vài cây số phía Tây trên Quốc lộ 9 hướng về Cam Lộ và đang phối hợp với Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp QLVNCH.

Nhằm giảm thiểu tối đa nguy hiểm cho binh sĩ trong những trận pháo kích không ngớt của quân Bắc Việt, Bình liên tục tái phối trí các đại đội, thường xuyên di chuyển đến một vị trí ngụy tạo trước khi trời sập tối để chắc chắn là bọn trinh sát địch trông thấy rồi lại lặng lẽ bỏ đi chỗ khác khi trời vừa tối xuống. Để cho việc ngụy tạo được hoàn hảo hơn, Bình cho lính ngụy trang vị trí giả, đặt ăng-ten truyền tin và tiếp tục điện thoại từ xa thông qua các vị trí đó. Khi bọn pháo binh Bắc Việt pháo kích vào các vị trí bỏ trống, nhân viên truyền tin của Bình phát đi những thông tin giả mạo mà họ đoán chừng địch sẽ nghe lén, về các thiệt hại và yêu cầu trực thăng tản thương. Bình làm hết mọi cách để địch tiêu hao đạn dược vào những mục tiêu vô giá trị. Những chuyện này đòi hỏi các Sói Biển lúc nào cũng phải cảnh giác và di chuyển không ngừng. Mặc dù họ chưa thực sự chạm trán với địch nhưng việc di chuyển vòng quanh và tích cực phòng thủ cũng làm tiêu hao năng lượng một cách đáng kể.

Quan sát của John Ripley về người tỵ nạn Việt Nam bơ vơ cũng tương tự như Gerry Turley đã thấy, nếu không nói là còn mang tính cách cá nhân nhiều hơn. Khi Ripley tiến gần sát toán tiền phương địch, tức khoảng 10 cây số gần hơn so với Turley khi ở Ái Tử, anh đã chứng kiến một sự chết chóc và hủy diệt tàn khốc. Lòng căm thù của anh đối với bọn Cộng sản chồng chất lên một mức độ mới sau khi nhìn thấy dã tâm cố ý và hành động giết người bừa bãi hàng loạt những người dân vô tội nhiều như vậy. Anh tự hỏi không biết các Sói Biển sẽ nghĩ sao, có ai còn có thể thù hận bọn Cộng sản nhiều hơn được nữa hay không? Anh đã từng ngồi lặng yên hàng tháng nghe hết chuyện này qua chuyện khác do lính của Bình kể lại – họ đã hiểu và tin tưởng anh – biết bao nhiêu chuyện gia đình họ đã phải chịu đựng sự đau thương, nhọc nhằn và sỉ nhục trong tay bọn Cộng sản mà hầu hết người Mỹ không thể nào hình dung được. Sau cùng anh chỉ biết cám ơn là anh đã không phải đối phó với những vấn đề như vậy. Giống như Turley, tuy hai người chưa hề trao đổi với nhau về đề tài này, nhưng anh thầm tạ ơn là vợ con anh được ở xa, rất xa chốn này.

Nhiệm vụ giao cho Tiểu đoàn 3 của Thiếu Tá Bình như là đơn vị trừ bị cho Sư đoàn hóa ra là một quyết định sáng suốt. Điều hiển nhiên là hiện nay cầu Đông Hà đang là mục tiêu chiến lược của địch. Nói chung, sự biểu lộ yếu kém của các đơn vị bộ binh QLVNCH và nhất là sự tan rã của Trung đoàn 57 trong khu vực chung quanh Đông Hà nói riêng, đã để lại công tác phòng thủ sắp tới vào tay các đơn vị TQLC Việt Nam, những chiến sĩ sẽ không bỏ cuộc khi chưa đánh đấm gì cả.

Các Sói Biển có mặt ở Đông Hà vào chạng vạng tối ngày 30/3/1972 và các Đại đội tác chiến đã được bố trí tại những vị trí mà Bình cho là tốt nhất cho việc phòng thủ trong lúc này và sẵn sàng cho những trận phản công sắp tới. Sau khi đã quyết định phá cầu, Trung tá Turley gọi điện thoại xuống Bộ tư lệnh mới của Sư đoàn 3 Bộ Binh ở thành phố Quảng Trị. Cũng nên nhắc lại là tuy có toàn quyền điều động hỏa lực Hoa Kỳ nhưng khi trực tiếp điều động các đơn vị QLVNCH và TQLC thì người Mỹ chỉ là cố vấn. Tất cả công việc điều động binh lính và quyết định sử dụng các đơn vị đó như thế nào đều thuộc thẩm quyền người Việt Nam. Người Mỹ có thể đưa ra các đề nghị nhưng quyền tối hậu vẫn thuộc vào những người mà họ có nhiệm vụ cố vấn.

Turley đã gọi xuống cho Bộ tư lệnh Sư đoàn 3 Bộ Binh với mục đích đề nghị Tướng Giai cho sử dụng lực lượng trừ bị – trong trường hợp nầy là giao cho Tiểu đoàn 3 việc trấn giữ cầu Đông Hà – để ngăn chận không cho quân Bắc Việt vượt qua cho tới khi cầu có thể bị phá đi.

Đưa vào sử dụng lực lượng trừ bị là một chuyện rất quan trọng. Điều đó có nghĩa là tình hình đã nghiêm trọng lắm rồi. Đó cũng là biện pháp cuối cùng. Các Tư lệnh thường miễn cưỡng chấp nhận những biện pháp như vậy bởi đó là sự chọn lựa sau cùng; mũi tên cuối đã bắn ra rồi thì ống đựng tên trở thành trống rỗng. Đôi khi, đó lại là tất cả những gì mà người chỉ huy có thể làm. Tuy nhiên Gerry Turley tin chắc chắn rằng với tình hình chiến sự này thì cần phải hành động như vậy và phải làm ngay lập tức.

Khi Turley gọi lại Bộ tư lệnh Sư Đoàn 3 thì cả Tướng Giai và vị Đại tá cố vấn của ông – cũng chính là viên Đại tá trách nhiệm cho toán Cố vấn 155, người đã buộc Gerry vào nhiệm vụ hiện nay – đều không có mặt ở đó. Thay vào đó, cuộc trao đổi với Tham mưu trưởng của Tướng Giai đã như bị va vào bức tường gạch của truyền thống văn hóa. Tay Đại tá QLVNCH này, trong lúc thế giới chung quanh đang sụp đổ tan tành, chỉ khăng khăng từ chối vì sợ bị mất mặt và những chuyện linh tinh khác đã khiến cho máu của Turley bốc lên cao tới mức báo động. “Chúng ta phải đợi Tướng Giai trở về đã. Tôi không làm được gì ngay bây giờ. Chúng ta phải chờ.” Đó lại là một vấn đề truyền thống văn hóa nữa.

Tỉnh táo hơn tuy thất vọng cùng cực, Turley tuyệt vọng xoay qua Đại tá Định, Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 258 đang cùng với anh ở trong hầm Trung Tâm Hành Quân.

Turley vừa mới mở thêm mặt trận thứ ba cho chính mình. Phía Bắc và Tây của anh là ba hoặc bốn Sư đoàn Bộ binh Bắc Việt, năm Trung đoàn Pháo binh rồi hình như đang có thêm một số lớn chiến xa địch chưa xác định được là bao nhiêu, và không ai biết còn cái gì khác nữa.

Quân tiếp viện của địch có thể không xa lắm ở phía sau. Về phía Nam, Turley đối diện với một hệ thống quân giai càng lúc càng không thân thiện tại Đà Nẵng và Sài Gòn, cứ liên tục chĩa mũi dùi vào quyền hạn của anh và chống đối các quyết định của anh.

Turley trông đợi nhiều vào Đại tá Định vì ông này cũng là TQLC. Tuy nhiên Turley nhận được câu trả lời y hệt như của tay Đại tá Tham mưu trưỏng trước đó. Ban đầu bị choáng váng nhưng Turley không chịu thua. Anh trình bày lý do của mình. Anh lập luận kế hoạch của mình với một sự nồng nhiệt mà chính anh cũng không ngờ mình lại như vậy. Bằng mọi cách hợp lý nhất, anh khẩn khoản Đại tá Định cho sử dụng Tiểu đoàn 3 tại cầu Đông Hà. Turley giải thích nhiều lần sự cần thiết phải hành động ngay nhưng Định vẫn đẩy quyết định cho cấp cao hơn. “Tôi không thể” là câu trả lời cố định lập đi lập lại của ông. Chán nản, Turley biết rõ rằng, nếu không điều động Sói Biển thì hoàn toàn không có hy vọng gì để ngăn chận được quân Bắc Việt.

Sự trao đổi giữa Turley và Định đã diễn ra ở một khoảng xa thích hợp đối với những người khác trong khu vực G-3. Khi Turley trở lại để gặp thuộc cấp của mình, đặc biệt là nhóm sĩ quan gần gũi đã cùng làm việc chung với nhau trong suốt ba ngày qua, họ có thể cảm thấy qua sự biểu lộ trên khuôn mặt và điệu bộ là anh đã thất bại trong việc thuyết phục Đại tá Định. Tuy nhiên anh biết vẫn phải bằng cách nào đó giữ một thái độ lạc quan cho những người khác nhưng anh chưa biết phải đưa ra lời khuyên gì đây.
May mắn thay là anh không phải làm gì cả. Chỉ một hay hai phút sau đó, Đại Tá Định bước đến phía sau Turley tuyên bố “Tiểu đoàn 3 sẽ chiếm cầu Đông Hà. Tôi sẽ ra lệnh cho Tiểu đoàn trưởng giữ lấy Đông Hà. Anh gọi cho cố vấn của anh đi và báo cho ông ta biết quyết định của tôi.” Trong nỗi vui mừng bất ngờ và với một tình cảm đặc biệt, Trung tá Turley đã ôm chầm lấy vị Đại tá TQLC Việt Nam.

SAU CUỘC GỌI MÁY VÔ TUYẾN

Tập họp lại cho đến người cuối cùng Tiểu đoàn 3 trong điều kiện hiện tại với mục đích cấp bách để phòng thủ khu vực chung quanh cầu Đông Hà không phải là một chuyện dễ dàng. Bình, Ripley và toán cận vệ vốn luôn bên cạnh họ, sau khi nhận được lệnh từ Đại Tá Định, đã để lại Đại đội 1 và Đại đội 4 đóng ở ngay cầu; sau đó họ di chuyển qua hướng Tây về phía Cam Lộ để bắt liên lạc và mang cánh Bravo cùng với Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp quay trở lại khu vực cầu.

Mãi cho đến lúc này, Bình và Ripley không thích thú lắm với nhiệm vụ trừ bị cho Sư đoàn. Trong tình huống thế giới chung quanh có vẻ như đang sụp đổ, họ cảm thấy hết sức bực bội vì không đóng được vai trò chủ động nào trong diễn tiến các sự việc. Trong nhiều ngày vừa qua họ đã phải chịu đựng cơn pháo kích liên tục và bao nhiêu là căng thẳng mà không có cơ hội để phản công. Bây giờ thì mọi chuyện sắp sửa thay đổi rồi.

Cả Bình và Ripley đều biết là họ sẽ cần đến hỏa lực của Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp và tất cả các tay súng dự phòng của Sói Biển để có được tối đa cơ hội sống còn nếu họ có ý định giữ lấy Đông Hà, bất chấp cái xác suất xấu một cách đáng sợ đang tăng dần theo từng giây phút trôi qua. Điều mà họ chưa biết là “địch có khoảng 20 chiến xa” nhưng trên thực tế hóa ra là hai trăm chiếc. Việc bắt liên lạc và mang được cánh Bravo cùng Tiểu đoàn 20 Thiếp Giáp về khu vực cầu là một điều hết sức then chốt nếu họ mong chận được địch quân ở phía Bắc dòng sông.

Điều khá nghịch lý là trong tất cả những người trong Ban chỉ huy Tiểu đoàn 3 và Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp thì John Ripley, người Mỹ duy nhất trong nhóm, lại là người có nhiều kinh nghiệm hoạt động trong vùng nhiều hơn là bất cứ ai trong những người Việt Nam. Anh là người thông thạo địa hình trong và ngoài Đông Hà nhiều nhất. Khi cả hai đơn vị cuối cùng kết hợp lại được với nhau ở phía Tây của thị trấn và Bình trực tiếp gặp gỡ vị Trung tá QLVNCH chỉ huy Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp thì bọn Bắc Việt tung ra một đợt pháo kích “trừng phạt” trên toàn bộ khu vực Đông Hà. Ripley tin chắc là trong thời gian 45 phút bắn phá có vào khoảng 1.000 trái đạn đã rơi xuống. May mắn là vị trí đóng quân của họ nằm ngoài vùng pháo kích nhưng tác động tâm lý khá nặng nề đối với những binh sĩ đang chứng kiến màn “trình diễn sống sượng” của hỏa lực địch, nhất là viên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp thì kinh hãi thấy rõ.

Trong hoàn cảnh chiến đấu cùng cực, mỗi lần gặp gỡ hội họp với nhau hiếm khi nào là dịp tốt nhất để giao hảo một cách lịch sự, chuyên nghiệp giống như trong các cuộc gặp nhau bàn chuyện làm ăn. Tuy nhiên hội họp trong những điều kiện khắc nghiệt lại cho phép bỏ qua các thủ tục chào hỏi rườm rà để có thể đi thẳng được vào vấn đề. Cảm giác ban đầu của Ripley đối với viên sĩ quan VNCH chỉ huy Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp không được thoải mái, có lẽ vì anh đã có thành kiến chung coi thường thành tích của hầu hết các đơn vị QLVNCH trong vùng gần đó. Điều hiển nhiên mà ai cũng thấy là cái nhân vật chịu trách nhiệm nguyên một đoàn gần 50 chiến xa M-48A3 có vẻ không nhiệt tình lắm trong chuyện đưa thiết giáp vào việc bảo vệ Đông Hà. Khác với hầu hết các sĩ quan TQLC nghiêm nghị, chuyên nghiệp, tận tâm cùng với một ít sĩ quan QLVNCH khác mà Ripley đã quan sát – họ thà chết chứ không chịu để mất mặt hay bị đánh giá là yếu ớt hoặc hèn nhát – vị sĩ quan QLVNCH này có vẻ không quan tâm đến vấn đề giữ thể diện hay không trong lúc này. Ripley thấy rõ là ông này tuy cấp bậc cao hơn Bình nhưng không thể sánh bằng về mặt tinh thần với Bình.

Vị sĩ quan chỉ huy Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp này có cái may là điều luật về việc bổ dụng sĩ quan cố vấn bộ binh Hoa Kỳ hiện chỉ được thực hiện ở cấp Trung đoàn đối với các đơn vị bộ binh do việc tiến hành Việt Nam hóa chiến tranh tất cả các hoạt động, nhưng vì lý do nào đó chưa áp dụng đối với đơn vị của ông. Do đó Ripley đã gặp được Thiếu tá Jim Smock, cố vấn Hoa Kỳ cho Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp cùng một lúc với viên Tiểu đoàn trưởng VNCH. Phút đầu gặp gỡ còn có nghi ngại, nhưng cũng phải thông cảm cho Ripley về những cảm giác đó vì các đơn vị VNCH lúc này có vẻ chẳng làm được trò trống gì ngoài chuyện rút lui hàng loạt. Đại úy Ripley cho là những lời nhận xét táo bạo và lạc quan của Thiếu tá Smock cũng cần phải xem lại. Về phần mình, Ripley tin là rốt cuộc rồi thì đoàn thiết xa này cũng sẽ phải đưa vào chiến địa thôi.

Lý luận của Ripley rất đơn giản và thẳng thắn. Chiến xa VNCH là loại M-48, khá tốt nhưng chiếc T-54 có hai lợi thế mà anh biết địch sẽ tận dụng tối đa. T-54 được trang bị súng lớn hơn – 100 ly so với 90 ly của M-48 – và trong hầu hết các tình huống, kích thước thực sự làm nên sự khác biệt. Lợi thế cốt lõi thứ hai là hình thù T-54 thấp hơn rất nhiều. Hình dạng này khiến T-54 thành một mục tiêu khó bắn trúng hơn chiếc M-48 cồng kềnh hơn, ồn ào và tốn nhiều công bảo trì, tuy được chế tạo tinh xảo hơn. Dù vậy, bỏ qua những vấn đề đó, yếu tố quyết định thực sự vẫn là khả năng chỉ huy và lòng nhiệt thành chiến đấu của các binh sĩ.

Điều lạ lùng là tại sao chiến xa lại được sử dụng tại đây? Ai cũng biết Việt Nam khó là một môi trường lý tưởng cho các chiến xa tối tân. Dụng tâm của chiến xa là để sử dụng trong những đội hình càn quét khổng lồ trên những cánh đồng trung tâm Âu Châu hay các sa mạc rộng lớn ngút ngàn Trung Đông; chứ không phải tại Việt Nam mà địa hình hầu hết là rừng già ẩm mốc hay những cánh đồng lúa mênh mông. Tuy nhiên đây cũng chính là lý do mà Cộng sản đã mang chúng ra sử dụng. Bọn vẽ kế hoạch Bắc Việt đã đoán đúng là miền Nam và ông chủ bù nhìn Hoa Kỳ sẽ không ngờ là chiến xa lại được mang ra trên một quy mô lớn như vậy như họ sắp thấy.
Một số lợi thế vốn có ngoài chiến trường của chiến xa đã bị vô hiệu hóa bởi địa hình đã khiến cho những con thú vật khổng lồ kềnh càng này chỉ chạy được trên một số ít đường nhựa hay đường mòn có đủ sức chịu đựng của chúng. Tuy vậy, đối với các đơn vị QLVNCH và TQLC lúc này chưa có, hay không có vũ khí chống xe tăng thì cái hỏa lực di động và ảnh hưởng kinh hoàng của chiến xa có khả năng bắn trực xạ rất đáng kể.

Mặc dù Thiếu tá Smock thừa nhận rằng vị Tiểu đoàn trưởng mà anh đang cố vấn còn cần phải được góp ý nhiều hơn nữa nhưng anh cam kết với anh bạn TQLC là những tay lính trẻ trong các chiến xa đã sẵn sàng để xung trận và đang ngứa ngáy được đụng độ với địch. Lúc này Thiếu tá Bình đang thực sự nhiếc móc viên sĩ quan cấp cao hơn anh, khuyến cáo ông ta phải hành động như một người đàn ông và ra lệnh cho đơn vị của ông phải làm điều đúng là phòng thủ Đông Hà. Trong suốt cuộc tranh cãi gần như một chiều giữa con sư tử và con cừu, Bình không kềm giữ trong lòng điều gì nữa và cố gắng truyền chút sinh khí cho tay Tiểu đoàn trưởng Thiết Giáp. May cho Bình là anh không bị giới hạn bởi những phong cách hành xử mà Gerry Turley đã từng bị. Cũng mất một hồi lâu và Bình đã phải sử dụng khéo léo tất cả các mánh khóe trong “sách” nghệ thuật chỉ huy của mình nhưng rồi cũng thành công phần nào. Sự hổ thẹn và mặc cảm tội lỗi cũng là những động lực mạnh mẽ.

Kiến thức rộng rãi về địa hình trong khu vực của Ripley là một ưu điểm rất lớn. Trong lúc Bình vẫn tiếp tục khuyên bảo viên Trung tá VNCH thì Ripley hướng dẫn các TQLC và đám lính miễn cưỡng của Thiết Giáp đi vòng qua những ngã sau của Đông Hà nhằm thoát ra khỏi hàng rào pháo kích liên tục của địch và cuối cùng đến được vị trí ngay phía Nam của cây cầu.

Tại cầu Đông Hà, Đại đội 1 và 4 của Sói Biển đã thực sự đụng độ ác liệt với các lực lượng Bắc Việt mới đến tại bờ Bắc của dòng sông. Vừa trông thấy chiến xa địch xuất hiện, Ripley đã gọi ngay hải pháo. Loạt hải pháo đầu tiên trước đó lúc anh còn ở phía Tây của thị trấn đã có kết quả là tiêu diệt được bốn chiếc PT-76. Khi họ đến gần Đông Hà, Ripley vẫn tiếp tục sử dụng hải pháo. Những loạt sau tiêu hủy hầu hết là T-54.

Sự xuất hiện những chiếc dẫn đầu của Tiểu đoàn 20 Thiết Giáp làm thay đổi tình thế vì M-48 VNCH thực sự lần đầu tiên đã “lấy máu” được kẻ thù lâu nay không ngờ có thể bị đụng với thiết xa VNCH. Ngay lúc này thì bọn Cộng sản không lộ vẻ gì là sẽ mưu toan vượt sông trong thời gian sắp tới. Nhưng mọi người đều biết là chúng sẽ làm thôi, không chóng thì chầy.

TRONG KHI ĐÓ TẠI TRUNG TÂM HÀNH QUÂN CHIẾN THUẬT

Ranh giới của vũ trụ hiện tại ngay trước mắt đối với John Ripley, Lê Bá Bình, và các chiến sĩ Sói Biển là tầm bắn hiệu quả tối đa của tất cả các vũ khí mà họ có thể sử dụng và nhìn thấy được điểm rơi. Đối với Gerry Turley tại Trung Tâm hành Quân Ái Tử thì có phần rộng hơn một chút. Bất cứ ai đọc được bản đồ cũng đều thấy Đông Hà và cây cầu là chìa khóa của sự thành công hay thất bại trong vòng vài giờ sắp tới. Mặc dù nhận thức được điều đó nhưng Turley và toán của anh vẫn phải lo lắng và phối hợp những vấn đề tại các điểm khác trên địa bàn phía Bắc Vùng I Chiến Thuật. Tại những nơi này lực lượng VNCH và TQLC đang chịu đựng các tình huống càng lúc càng thêm khó khăn.

Trong lúc liên tục phân tích để điều động thời gian, nỗ lực, sự lo âu và nguồn lực, những điều dự đoán sắp sửa xảy ra tại Đông Hà đã khiến cho nơi này trở thành trọng tâm nhưng không phải là tất cả nỗ lực chung. Còn nhiều chỗ khác nữa cũng cần phải chú ý đến vì nếu lơ là thì sẽ có ảnh hưởng xấu đến bức tranh chiến lược tổng thể.

Không đầy 15 cây số về phía Tây của cầu Đông Hà có một cây cầu nhỏ hơn bắc qua sông tại Cam Lộ cũng có khả năng chịu đựng được chiến xa hạng nặng. Cái cầu đó hẳn nhiên đối với mọi người sẽ là lối giải quyết thứ nhì của Bắc Việt cho các đoàn thiết xa nếu họ không chiếm được cây cầu chính của Đông Hà. Turley cũng muốn phá nó luôn. Một lợi thế mà quân Đồng minh có là hải pháo, tuy không đủ sức để phá cho cầu sập xuống nước luôn nhưng cũng đã được sử dụng với hiệu quả tốt khi chống lại đợt tấn công ban đầu của thiết xa địch, nhờ sự phối hợp và kế hoạch đã tính trước của toán Joel Eisenstein rất phù hợp với quyết định nhanh chóng của John Ripley đã gọi và điều chỉnh hỏa lực nhắm vào địch. Cam Lộ thì nằm quá xa trong đất liền cho việc hỗ trợ bằng hải pháo, còn không quân thì không thể sử dụng được cho tới khi nào thời tiết tốt hơn.

Lúc này thì trung đoàn thứ nhì của Sư đoàn 3 BB QLVNCH đang rút xuống Cam Lộ tương đối có trật tự hơn là Trung đoàn 57 tại Đông Hà. Bị quân Bắc Việt rượt theo sát đuôi nên lực lượng Công Binh Chiến Đấu không tài nào đặt chất nổ để phá hủy cầu Cam Lộ được.

Năm cây số về hướng Tây Nam của Cam Lộ là căn cứ Carroll, nơi đó có Trung đoàn 56 và 22 khẩu trọng pháo trọng yếu gồm cả bốn khẩu 175 ly quý giá cũng đang chịu áp lực nặng nề của địch. Turley và toán của anh trong Trung Tâm Hành Quân không lường trước được là có các thế lực ngấm ngầm bội phản trong nội tình lãnh đạo địa phương của QLVNCH. Kết quả đưa đến là sự đầu hàng hèn hạ của cả căn cứ hỏa lực với tất cả binh sĩ, súng ống và trang thiết bị. Lúc đó thì tất cả những gì Turley biết được là tình hình tại căn cứ Carroll đã tuyệt vọng và các yêu cầu bắn hỗ trợ không được trả lời.

Điều duy nhất còn khả quan về tình trạng của căn cứ yểm trợ hỏa lực Mai Lộc, non bốn cây số về hướng Nam của trại Carroll nơi mà Lữ đoàn 147 TQLC Việt Nam đang trấn giữ, là các lực lượng TQLC tuy bị áp đảo về quân số và hỏa lực nhưng vẫn chống trả kịch liệt. Tuy nhiên họ khó mà giữ mãi được.

Từ khởi đầu của cuộc công kích lễ Phục Sinh (Mùa Hè Đỏ Lửa), hải pháo đã chứng tỏ là nguồn hỏa lực duy nhất có thể tin cậy được trong việc yểm trợ cho các đơn vị nào trong tầm hoạt động. Cho đến buổi sáng lễ Phục Sinh, có năm chiến hạm ngoài khơi là những chiếc: USS Buchanan (DDG‐14), USS Strauss (DDG‐16), USS Waddell (DDG‐24), USS Anderson (DD‐786), và USS Hamner (DD‐718). Tất cả những chiếc tàu này đã bắn đi những đợt hỏa lực áp chế mạnh mẽ và chính xác. Các hạm trưởng đã cho chiến hạm vào sát bờ tối đa để tận dụng từng thước cho tầm đạn của hải pháo.

Việc điều động hỏa lực Hải quân như vậy đòi hỏi sự phối hợp và liên lạc chặt chẽ giữa các chiến hạm và các lực lượng trên bờ. Đồng thời với nỗ lực đó, các hạm trưởng cũng gởi bản sao các thông điệp cho cả Trân Châu Cảng lẫn Sài Gòn. Sự liên lạc này phần nào đã bị trì trệ với hậu quả là làm ảnh hưởng đến Turley và toán của anh tại Trung Tâm Hành Quân. Chính Turley cũng không đoán trước được sự việc này và hoàn toàn không hay biết gì hết.

Cho đến sáng lễ Phục Sinh thì mọi người trong Trung Tâm Hành Quân bắt đầu nghe tin đồn nhiều hơn từ những người anh em Hải quân ngoài khơi ám chỉ đến các lực lượng TQLC Hoa Kỳ đang lênh đênh ngoài biển và gợi ý một cách lộ liễu là họ chỉ chờ được mời vào nhập cuộc. Turley dẹp hoàn toàn và bỏ ra ngoài tai cái ý tưởng này. Thay vào đó, anh tập trung vào việc sử dụng tối đa các phưong tiện mà anh vẫn tin tưởng tuyệt đối.

Điều mà không ai trong Trung Tâm Hành Quân có thể lường được là sự lan truyền nhanh chóng của các tin tức sai lạc đó. Nó giống như Turley và toán của anh tự dưng là thành viên bất đắc dĩ của một kiểu trò chơi “điện thoại” dành cho người lớn trong đó cứ mỗi lần truyền tin đi truyền tin lại thì các dữ kiện được báo cáo lên các cấp cao hơn theo hệ thống quân giai lại càng bị bóp méo hơn. Mặc dù các nhân vật tại Sài Gòn từ từ cũng nhận ra là tình hình tại phía Bắc Vùng I Chiến Thuật không khá lắm nhưng đồng thời họ có vẻ như hết sức quân tâm là có một tên Trung tá TQLC nổi loạn nào đó đang giở chứng tại Trung Tâm Hành Quân Ái Tử.

Chương 21: Giờ phút huy hoàng nhất của họ

Thiếu úy Nguyễn Lương nóng lòng được nhập cuộc ngay. Anh mong muốn có dịp để chứng tỏ khả năng của mình. Anh nôn nóng để tự khẳng định tài năng trước 36 quân nhân TQLC thuộc Trung đội 1 Đại đội 4 mà giờ đây anh được chỉ huy; và đối với Đại đội trưởng và vị Tiểu đoàn trưởng gần như là huyền thoại qua các câu chuyện về ông ta. Phải tự khẳng định mình là nỗi lo lớn nhất của Lương để biết rằng mình có xứng danh là “TQLC” và là thành viên trong toán Sói Biển. Thiếu úy Nguyễn Lương, giống như vị Tiểu đoàn trưởng và viên cố vấn Hoa Kỳ, cũng ngạc nhiên về việc tại sao Tiểu đoàn 3 lại được sử dụng vào một vai trò có vẻ không xứng đáng với khả năng của đơn vị là nằm mãi phía dưới này, xa hẳn các căn cứ hỏa lực và các cuộc giao tranh quan trọng.

Sự tương phản giữa Thiếu úy Nguyễn Lương vừa mới tốt nghiệp ra trường lúc nào cũng hăm hở chu toàn nhiệm vụ cũng tương tự như các thiếu úy khác trong tất cả các tổ chức quân đội trên thế giới, và các thuộc hạ TQLC trong trung đội của anh – có người còn trẻ, có người đã lớn tuổi rồi – rất lớn, lớn hơn những gì mà đa số các sĩ quan Hoa Kỳ đã trải qua. Các sĩ quan trẻ Hoa Kỳ, mới tốt nghiệp từ Quantico hay Ft. Benning ra, thường có lợi vì được dựa vào các hạ sĩ quan trẻ và các binh sĩ vì những người đó đã ở trong cái xứ này khá lâu rồi. Cũng vì họ đã sống sót được cho tới khi các ông sĩ quan trẻ đến, cho nên họ có nhiều kinh nghiệm về đường rừng và mang trong lòng một niềm hận thù sâu sắc đối với kẻ thù gian manh, xảo quyệt và độc ác.

Văn hóa người Mỹ thiên về tính cao thượng, do đó theo tình cảm tự nhiên họ quý trọng ý niệm tự do và tất cả những thứ gì khác mang tính tinh khiết. Ngoại trừ một số thanh niên Mỹ thuộc thành phần gia đình đã vượt thoát tìm tự do từ sau bức màn sắt hay từ Cuba, rất ít người sinh ra trong nước có thể hiểu nổi chủ nghĩa Cộng sản nghĩa là gì.

Trong số binh lính tình nguyện thuộc trung đội của Nguyễn Lương, là một trung đội tiêu biểu cho các trung đội khác thuộc Tiểu đoàn 3 và phần còn lại của binh chủng TQLC, có những binh sĩ TQLC kỳ cựu lẫn với các chiến sĩ dày dạn trận mạc đã từng phục vụ trong các binh chủng Nhẩy Dù, Lực Lượng Đặc Biệt và có cả một số Biệt Động Quân nữa. Một tỉ lệ khá lớn sinh trưởng từ miền Bắc và đã di cư cùng với gia đình vào trong Nam năm 1945. Trong nhóm đó, tất cả mọi người đều có những kinh nghiệm riêng tư với bọn Cộng sản và có những lý do đặc biệt để phục vụ trong quân đội. Họ không nghĩ điều gì xa hơn là ao ước có dịp được trả các mối thù cá nhân hoặc của gia đình; một chuyện hoàn toàn ngoài sự hiểu biết của người Mỹ.

Nhóm hơn 700 chiến sĩ của Tiểu đoàn 3 TQLC đã sẵn sàng. Họ gồm cánh Alpha của Thiếu tá Bình, Đại úy Ripley, Nhã và hai trong số bốn đại đội bộ binh, cộng thêm Đại đội súng cối đóng tại căn cứ hỏa lực Nancy; và cánh Bravo, gồm hai Đại đội còn lại đóng tại căn cứ hỏa lực Barbara. Mọi cấp chỉ huy, từ cấp cao nhất xuống đến cấp thấp nhất và mới ra trường giống như Thiếu úy Lương, rõ ràng là họ đã sẵn sàng cho cuộc đụng độ sắp diễn ra, mà là đụng nặng. Từ vị trí gần sông Mỹ Chánh, vào buổi trưa ngày 30 tháng Ba, họ nhận được lệnh đảm nhận vai trò làm lực lượng trừ bị cho Sư đoàn 3 và phải di chuyển lập tức bằng mọi phương tiện nhanh nhất đến thành phố Đông Hà. Đêm hôm đó họ nhanh chóng chiếm lĩnh mục tiêu mới bằng đủ loại xe vận tải khác nhau.

Ngoại trừ trong những giai đoạn dưỡng quân hay tái phối trí tại Thủ Đức, ít ra là trong khoảng thời gian Ripley ở với toán Sói Biển, Tiểu đoàn 3 không bao giờ đứng ngoài lề các cuộc giao tranh trọng yếu. Được đảm trách là đơn vị trừ bị cho Sư đoàn 3 Bộ Binh không phải là chuyện đùa. Khi mặt trời ló dạng vào ngày 31 tháng Ba và cho thấy một sự tàn phá qui mô, có hệ thống đang diễn ra, ngay lập tức mọi người hiểu được rõ rệt là trận đánh lớn sắp nổ ra.

Đông Hà, nằm vào khoảng 12 dặm phía dưới khu phi-quân-sự, hiện đang chịu đựng cơn pháo kích gần như không ngừng của hỏa tiễn và pháo binh địch. Lực lượng bộ binh Bắc Việt vẫn còn xa vào khoảng ít nhất tám hay chín dặm ở phía Bắc cứ điểm Alpha 2 nhưng điều hiển nhiên là chúng đang tràn xuống phía này.

Chính cái tỉnh lỵ Đông Hà này thì hoàn toàn không có gì đáng kể. Điều đã làm cho thành phố này trở thành quan trọng đối với TQLC đang bảo vệ nó trước việc đang sửa soạn tấn công của quân Bắc Việt là vì nó nằm chắn ngang cây cầu chính bắc qua sông Cửa Việt trên Quốc lộ 1, là con đường được xây dựng dưới sự giám sát của người Pháp từ nhiều năm trước, chạy dọc suốt chiều dài của cả nước Việt Nam. (Một cây cầu thứ hai cũng được bắc ngang sông Cửa Việt có thể chịu đựng được chiến xa nằm vào khoảng 10 dặm về phía Tây Cam Lộ. Giữa hai chiếc cầu này thì cây cầu Đông Hà quan trọng hơn về mặt giao thông thương mãi và quân sự. Vào khoảng non một trăm thước trên thượng nguồn tính từ cầu Đông Hà có một chiếc cầu nữa cũ và nhỏ hơn nhiều mà người ta gọi là “Cầu Tây Cũ.” Cầu này có thể đi bộ được và chỉ đủ chiều rộng cho một chiếc xe jeep chạy qua nếu không có xe ngược chiều lại. Cách đó khoảng hơn một cây số về phía Tây là một cây cầu cũ của con đường sắt Hà Nội – Sài Gòn nay không còn sử dụng được nữa. (Chiếc cầu này có một nhịp đã bị sập xuống nước mà hiện giờ người ta coi như không thể qua lại được). Nếu quân Bắc Việt kiểm soát được cầu Đông Hà, bọn chúng sẽ có một cửa ngõ tuyệt đối mở xuống toàn bộ tỉnh Quảng Trị. Với thời tiết xấu làm giới hạn khả năng của không quân Đồng minh, không chận được bước tiến của kẻ thù, quân Bắc Việt hy vọng sẽ đưa được đủ lực lượng xuống phía Nam trước khi trời quang mây tạnh. Nếu thực hiện được điều này, chúng sẽ giáng được một đòn độc hại nghiêm trọng xuống chế độ Nguyễn Văn Thiệu. Lợi thế duy nhất hiện nay quân Đồng minh có được tại Đông Hà là tỉnh lỵ này nằm trong tầm hải pháo của một số khu trục hạm Hoa Kỳ đang tuần tiễu sát bờ biển càng lúc càng đông hơn.

Đông Hà cũng là đoạn chót từ hướng Đông của Quốc lộ 9 chạy qua phía Tây, vượt qua nhiều căn cứ hỏa lực trọng yếu, ngang qua Khe Sanh và cuối cùng chạy qua bên Lào. Trong chu kỳ nhiệm vụ trước với Lima 3/3, John Ripley đã từng lái xe công vụ rất nhiều lần trên con đường hiểm nghèo này. Từ Đông Hà, Tiểu đoàn Sói Biển đang ở vào một vị trí lý tưởng để tiếp viện cho Sư đoàn 3 bất cứ chỗ nào mà Tướng Giai yêu cầu.

Tiểu đoàn 3 chia thành hai cánh Alpha và Bravo giống như các tiểu đoàn TQLC anh em khác. Họ chiếm lĩnh các vị trí khác nhau trong tỉnh lỵ và nằm đợi lệnh. Khi ngày Thứ Sáu Tuần Thánh dần tàn, các chiến sĩ TQLC của Bình vẫn không thể nào dỗ được giấc ngủ bởi tiếng pháo kích liên tục nhưng họ cố làm tất cả những thứ gì có thể làm được để giữ gìn sức khỏe và sửa soạn cho trận đánh chắc chắn sẽ xảy ra.

Trở lại với Turley và hoạt động tại TTHQCT

Hầm trú ẩn của Toán 155 tại Ái Tử (khoảng chừng năm dặm phía Nam Đông Hà), mà trước đó không lâu là Trung tâm Hành quân Chiến thuật của Sư đoàn 101 Nhẩy Dù Hoa Kỳ lừng danh, mãi cho tới khi chương trình Việt Nam hóa chiến tranh phát triển thì nó bị buộc phải đóng cửa và rút ra khỏi chiến trường, hiện bận rộn như một tổ ong vò vẽ. Bên ngoài hầm, từng khoảng lớn của căn cứ hỏa lực Ái Tử đang bốc lửa dưới cơn pháo kích liên hồi và chính xác đến chết người của quân Bắc Việt.

Trung tá Gerry Turley chịu trách nhiệm một số vấn đề khác nhau một trời một vực và mỗi chuyện đều đòi hỏi một sự tập trung, quan tâm rất lớn. Gerry vẫn cố hết sức mình làm tròn nhiệm vụ để giữ tất cả mọi vấn đề chiến thuật và tiếp vận còn trong tầm kiểm soát cho tới khi nào mọi nơi đều bị quân Bắc Việt tràn ngập và chính ông ta bị giết ngay tại chỗ hoặc bằng cách nào đó được bốc ra khỏi cái trách nhiệm đổ lên đầu ông một cách vô lý như vậy.

Nhiều tiếng đồng hồ trôi qua trong cuộc chiến đấu để đời, Gerry vẫn không có ý niệm nào rõ ràng về số phận của khoảng 30 người mà hiện giờ ông đang chỉ huy, cũng như không biết họ đang thực sự ở đâu nữa. Ông bắt đầu lập danh sách tất cả các cố vấn Hoa Kỳ hiện đang có mặt ở Vùng I Chiến Thuật. Chắc phải có cách nào đó để theo dõi trong tình huống họ bị đánh phủ đầu, bị bắt hay bị giết chết. Đối với những người ông đang quan tâm, niềm tin của ông vào những người không phải là TQLC trong thời khắc này đã bị giảm đi rất nhiều, qua trường hợp của chính vị sĩ quan mà ông vừa thay thế. May mắn thay, hầu hết những người khác sẽ trở nên hữu sự hơn trong những ngày kế tiếp và chứng tỏ họ cứng cỏi hơn nhiều trong lúc trận đánh đang diễn tiến.

Trong những TQLC tại TTHQCT, Gerry dựa nhiều nhất vào vào Đại úy J.D. Murray, một tay chuyên nghiệp thứ thiệt đã từng được tặng thưởng huân chương Navy Cross qua những chiến công trước kia. Cùng hiện diện trong hầm có một toán Chấm Tọa độ Hải pháo gồm hai người mà trưởng toán một tay trung úy cứng cỏi và sắc bén tên là Joel Eisenstein.

Trung úy Joel Eisenstein, sau này hóa ra là một nhân vật tối quan trọng trong sự diễn tiến của các sự kiện then chốt trong những ngày sắp tới, là một sĩ quan gan lì, hoạt bát và năng động mới chỉ 26 tuổi, quê ở Missouri. Với ba lục cá nguyệt học trình luật trong túi, Eisenstein đã chọn tình nguyện vào TQLC sau khi nhận được lệnh động viên. Là một người cuồng nhiệt trong niềm tin, anh có được cái tính chính xác lạnh lùng của một tay luật sư công tố thâm niên chỉ lên tiếng cho những điều đáng được bảo vệ. Anh hoàn toàn không ngại ngùng khi phải đụng độ với những người thâm niên hơn anh nhằm theo đuổi cho sự thành công của nhiệm vụ và săn sóc các TQLC mà anh hiện đang chịu trách nhiệm ngoài cứ điểm Alpha 2. Từng phút một, họ đang càng lúc càng có vẻ bị cô lập và sắp sửa bị bao vây bởi quân Bắc Việt đang trên đường tấn công. Anh và viên trung úy tại Alpha 2 chỉ huy toán đã bắt đầu sửa soạn cho một cuộc triệt thoái cái nhóm tí hon không trực thuộc bất kỳ đơn vị VNCH hay TQLC Hoa Kỳ nào cả.

Trận chiến mà Turley, Murray, Eisenstein và tất cả những người khác trong hầm trú ẩn TTHQCT đang phải đương đầu dường như không hề giảm bớt. Tình hình rất căng thẳng tại tất cả các vị trí của Quân lực VNCH và TQLC mà tụi Bắc Việt đã biết rất rõ. Nơi này có thể tệ hại hơn nơi khác nhưng không có vị trí nào trong tầm pháo kích của địch quân mà không bị thiệt hại cả.

Trong hầm trú ẩn của Toán 155
Ái Tử, tỉnh Quảng Trị
Đúng 4 giờ sáng ngày 1 tháng Tư 1972

Lúc này đã là xế trưa ngày thứ Sáu tại quê nhà và Gerry tự ép mình trong một phút phù du xa hoa để cố hình dung ra Bunny và mấy đứa trẻ giờ ra sao. Tuần này chúng được nghỉ học vì lễ Phục Sinh và tha hồ làm những gì chúng đang làm bây giờ. Giờ ở nhà đi trước 15 tiếng, tức lúc này là xế trưa thứ Sáu – ngày lãnh lương – và Bunny chắc hẳn đang nhập đoàn với vô số các bà vợ TQLC khác trong khu quân nhu trong trại Pendleton để mua sắm đồ dùng cho gia đình. Ngoài cái xe đẩy thông lệ chất đầy thức ăn, lần này chắc có thêm một vài món cho ngày lễ Phục Sinh nữa. Chris và Bob đã gần đến cái tuổi đủ lớn để không còn thích mấy quả trứng tô mầu nữa nhưng chắc chưa đâu. Sau đó thì nàng sẽ phải mua tất cả một loạt các thứ bắt buộc phải có màu vàng như kẹo đường dẻo Peeps màu vàng bọc đường, trứng Robin và kẹo dẻo trứng chim. Mọi người chắc sẽ xuống San Diego rước lễ trong ngày Chủ Nhật Phục Sinh cùng với gia đình và cố gắng có một buổi lễ thật vui mặc dù bố Gerry vẫn còn ở Việt Nam và Anne thì ở xa trong trường huấn luyện y tá.

Vì mới chỉ là trưa thứ Sáu ở Mỹ nên Gerry biết chắc là nếu MACV trong Sài Gòn chưa có vẻ gì là lo lắng lắm về những chuyện đang xảy ra tại Vùng I Chiến Thuật thì cái tờ báo San Diego Union mà Bunny hằng ngày đọc rất kỹ để xem có gì gợi ý trong các tin tức có thể cho nàng biết manh mối về chồng ra sao, sẽ không thể lộ được gì về trận đánh mà Gerry đang bị lôi vào ở ngay trong lòng.

Gerry thoáng cười thầm khi nghĩ đến lời tiên tri không dự tính trước mà ông đã viết trong lá thư cuối cùng gởi về nhà trước chuyến đi dự tính bốn ngày từ Sài Gòn lên miền Bắc. Ông bảo vợ: “Đừng có lo lắng gì nếu em không nghe tin tức của anh trong vài ngày nữa…” Nếu tình hình hiện tại không đảo ngược, ông có thể sẽ bị giết hay bị cầm tù trước khi vợ ông nhận được lá thư, hiện chắc phải vài ngày nữa mới tới tay.

Trở lại trong hầm trú ẩn

Gerry Turley không hề chợp mắt từ khi các cuộc tấn công bắt đầu, bây giờ đã trải qua gần 48 tiếng đồng hồ rồi. Ông khá ngạc nhiên lại cảm thấy mình khoẻ khoắn và minh mẫn trong cái tình thế bất thường này.

Vào khoảng bốn giờ sáng ngày thứ Bẩy 1 tháng Tư, bởi các lý do nào đó mà phe Đồng minh chẳng ai biết, tình hình tự dưng tạm lắng dịu, đủ thời gian để Gerry kiểm điểm lại tất cả những chuyện đã xảy ra từ lúc Cộng sản bắt đầu tấn công.

Không có thứ gì trong hầm có thể cho mọi người biết đã sang một ngày mới, ngoại trừ một vài cái đồng hồ trên tường và những chiếc đồng hồ đeo tay của mỗi người. Không có tin tức mới nào tốt đẹp hay vui vẻ cả. Thật khó mà lạc quan được, thế mà Trung tá Turley can đảm chấp nhận cái trách nhiệm chưa từng thấy đang đổ lên đầu mình. Ông là một quân nhân chuyên nghiệp và có quá nhiều thứ đang bị đe dọa. Bao nhiêu là cặp mắt đang hướng về ông cho nên Gerry không thể lộ ra điều gì mà phải chú tâm vào việc cứu vãn cái tình hình đang tồi tệ dần.

Bước vào ngày mới, ông phải kiểm điểm và xem xét lại tất cả những gì đã xảy ra từ lúc ông bị bó buộc bỏ mất món tráng miệng trong buổi ăn trưa ba ngày trước đó. Ông chỉ có đủ thời gian tính toán một cách lạnh lùng; không còn cái xa xỉ để tìm hứng, suy ngẫm, hay xem xét hời hợt các khả năng khác nhau. Mỗi quyết định đều là vấn đề sinh tử, giống như một bác sĩ giải phẫu đơn độc có quá nhiều bệnh nhân cần săn sóc. Gerry buộc phải chọn lựa và phân loại các sự phán đoán của mình.

Từ phía Bắc ngoài khu phi-quân-sự và phía Tây bên Lào, quân Bắc Việt tiếp tục tạo áp lực không nương tay trên tất cả các vị trí của các đơn vị Quân lực VNCH và TQLC. Cho tới lúc này thời tiết vẫn còn xấu cho nên không có cách nào gọi phi pháo để giảm áp lực cho các đơn vị phòng thủ. Pháo binh VNCH phản pháo vô hiệu quả và trong hầu hết trường hợp là bất khả dụng. Nguồn hỏa lực yểm trợ duy nhất là hải pháo từ các chiến hạm đậu ngoài cửa sông Cửa Việt bây giờ đã tăng lên bốn chiếc.

Gerry không hề biết là chỉ huy trưởng chiếc Buchanan đã bắt đầu gởi các báo cáo tình hình chiến sự về cho cấp trên là bộ phận CINCPAC đóng tại Trân Châu Cảng ở cách xa đó năm ngàn dặm. Những bản báo cáo này vẽ lên một bức tranh về tình hình càng lúc càng tuyệt vọng tại miền Bắc tạo ra một sự thất vọng, bối rối và sau đó là ngượng ngùng cho nhóm nhân viên MACV tại Sài Gòn. Cho tới thời điểm này và chỉ cách xa đó ba trăm dặm, các cấp chỉ huy MACV và Quân lực VNCH vẫn chưa chịu chấp nhận là sự nghiêm trọng của tình hình đang ập lên chính họ và các đơn vị VNCH đang tham gia trong trận chiến.

Thêm vào nữa là sự nhắc đến liên tục về một Trung tá TQLC Hoa Kỳ tên là Gerry Turley, có vẻ như đang chỉ huy toán 155 Cố vấn quân sự thuộc TTHQCT của Sư đoàn 3 BB VNCH, đã được chú ý đến. Vì lý do lịch sự đối với đơn vị bạn, CINCPAC (tuy không thể nào biết chuyện không có sự liên lạc nào giữa các đơn vị ở Vùng I và Sài Gòn hay không) bắt đầu chuyển các báo cáo của chiến hạm Buchanan qua cho tướng Abrams và nhân sự của ông tại MACV. Chỉ qua các báo cáo lạ lùng đó mà nhóm MACV lần đầu tiên mới biết đến một tay TQLC họ chưa từng nghe đến bao giờ hiện đang đảm nhận một cách khó hiểu cái trách nhiệm về một tình thế hiện đã vượt ra khỏi tầm tay, trong khi họ không hề có một khái niệm nào về những diễn biến cả. Những sĩ quan cao cấp của MACV và Quân lực VNCH tại Sài Gòn cuối cùng buộc phải công nhận, trái với định kiến cố chấp trong đầu của họ, là tình hình phía Bắc có lẽ nghiêm trọng hơn là một biến cố nhỏ hay đòn nhử chiến lược của địch quân. Hậu quả ngược trở lại của thực tế đó chẳng bao lâu sau sẽ đè nặng lên Gerry Turley.

Không ai có thể ngờ rằng họ đang chứng kiến các loạt pháo mở màn cho một chiến dịch tấn công lớn nhất của địch quân trong suốt cuộc chiến Việt Nam. Trận đánh này lớn hơn cả biến cố Tết Mậu Thân khi mà Walter Cronkite – được coi là con người đáng tin cậy nhất tại Hoa Kỳ – đã tuyên bố là quân đội Hoa Kỳ sẽ thất trận tại Khe Sanh.

Từ vị trí thích hợp và sôi động của Gerry trong chiến cuộc với đầy đủ các thông tin, ông thấy sự cố tình chậm trễ loan báo các tin tức xấu của Quân lực VNCH mà ông đánh giá là do sự mất mặt do bị đánh bất ngờ cùng với tình trạng lơ là trong thời gian kỳ nghỉ trước lễ Phục Sinh đã giúp cho kẻ thù hoàn tất được các mục tiêu chiến lược của chúng. (Về sau này mới biết là có nhiều sĩ quan chủ chốt Hoa Kỳ và Quân lực VNCH đã đi nghỉ phép cuối tuần trước khi các cuộc tấn công bắt đầu).

Trong những khoảnh khắc giữa những lúc quan sát các vấn đề đó, Gerry vẫn không thể nào hiểu nổi cái thực tế đã xảy ra cho ông. Không đầy 48 giờ đồng hồ trước đây, ông chỉ là một viên phụ tá cho Cố vấn trưởng TQLC đến đây để thăm chừng một chục cố vấn quân sự khác, giao thư từ cho họ và xem xét tình hình chiến sự ra sao. Giờ đây có vẻ như ông đang ở trung tâm điểm của một trận đánh báo hiệu tận thế tới nơi rồi, và mặc nhiên được toàn quyền ra tất cả các quyết định mà ông biết là chưa chính thức được quyền làm như vậy. Trông thì tưởng chừng như là một điều hoang tưởng, nhưng ông biết chỉ có các sĩ quan TQLC mới hiểu nổi, điều làm ông lo ngại nhất không phải là cái chết của bản thân mình. Sự lo lắng của ông cùng với các trách nhiệm càng lúc càng nhiều, là liệu sau này các hành động và tinh thần chỉ huy của ông sẽ được phán xét như thế nào đối với những người còn lại – đặc biệt là nếu ông bị tử thương và còn bị thua trận. Điều mà Gerry Turley không bao giờ muốn là bôi nhọ danh dự của binh đoàn TQLC Hoa Kỳ. Người ta thường nói chiến thắng có hàng ngàn người cha nhưng thất bại chỉ là một đứa con vô thừa nhận. May mắn hay không cũng vậy nhưng tình hình diễn tiến như thế thì Gerry cũng không có thời giờ nhiều để mà suy tư về những vấn đề đó. Thắng hay bại, Gerry vẫn sẽ là cái nhân vật trong đấu trường như trong một trích dẫn nổi tiếng của Teddy Roosevelt. Ông sẽ tập trung vào những chuyện có thể thay đổi được và bỏ những phần còn lại cho các bình luận gia, các vấn đề khác để sau này sẽ tính. Nếu ông sống sót nổi. Hiện tại ông có một trận đánh đang phải đương đầu.

Tình trạng tạm lắng chẳng bao lâu nữa thì chấm dứt. Khắp các ranh giới phía Bắc và phía Tây thuộc Vùng I Chiến Thuật đang co cụm lại, các căn cứ hỏa lực Đồng minh tiếp tục bị tan tác dần, chỗ này nhanh hơn chỗ kia. Chẳng có nơi nào trên tấm bản đồ cho thấy quân ta đang thắng trận cả. Các đơn vị bạn có khá lắm thì thua chậm hơn một chút.

Tình hình đã xấu lắm rồi đối với quân Đồng minh nhưng rồi lại trở nên tồi tệ hơn nữa. Hiệp hai sắp mở màn. Toàn bộ lực lượng của bốn sư đoàn quân Bắc Việt cùng với hàng trăm khẩu trọng pháo đã di chuyển vào vị trí chiến đấu gần nhất. Mặc dù các sự đánh phá từ đầu đã quá ác liệt, nhưng các trận chiến khởi đầu này mới chỉ là trò mở màn của một đội banh thiếu niên chơi trước khi đội thứ thiệt ra sân.

Tuốt trên cứ điểm Alpha 2 tình hình đang tiến triển rất nghiêm trọng. Khác với các sĩ quan TQLC Hoa Kỳ được chỉ định rõ rệt làm cố vấn cho các trung đoàn hay tiểu đoàn cho các đơn vị TQLC và trực thuộc quân số của họ, sống chết, chiến đấu cùng với họ, cái toán năm người Chấm Tọa độ Hải pháo tại Alpha 2 chỉ hoạt động riêng lẻ một mình. Không có đơn vị TQLC nào tại Alpha 2 và lực lượng VNCH tại đó tỏ ra không nhiệt tình để quyết chiến bảo vệ căn cứ lắm.

Trung úy Joel Eisenstein không hề quên tình trạng mong manh của Alpha 2. Các TQLC Hoa Kỳ tại đó là người của anh. Sĩ quan trưởng nhóm là Trung úy David Bruggeman. Anh này vẫn báo cho Eisenstein về tình hình ra sao và tối ngày 31 tháng Ba cả hai đã nói chuyện với nhau qua tần số truyền tin bảo mật về khả năng cần phải rút khẩn cấp nhóm quân nhân đó.

Vào sáng sớm ngày thứ Bẩy, Eisenstein đã tới gặp viên Đại tá Quân đội, lúc đó đang ở tại phía sau hầm trú ẩn cùng với Tướng Giai. Viên Đại tá nói với ông là nên có kế hoạch nhưng không được phát động nó nếu không có sự chấp nhận của ông. Eisenstein bắt tay ngay vào hành động.

Vấn đề mấu chốt cho việc rút lui đặc biệt này là sự phối hợp giữa trực thăng và hải pháo. Các nguy cơ thì rất cao. Điển hình cho phương cách chiến đấu của người Mỹ là họ điều động rất nhiều người và phương tiện quý giá khác chỉ để cứu một lực lượng nhỏ hơn. Joel Eisnstein sẽ là sĩ quan trưởng toán cứu viện và chỉ huy công tác cả trên không khi họ tới nơi và ở dưới đất khi họ đáp xuống. Mặc dù tình thế dự kiến sẽ xấu vô cùng cả trên đường bay vào căn cứ lẫn tình hình trận địa tại Alpha 2, các phi công trực thăng Hoa Kỳ không đợi phải bị thúc giục, họ nhận lời công tác ngay. Họ bàn tán với nhau làm sao để thực hiện tốt nhất việc cứu viện. Đến sáng sớm ngày 1 tháng Tư thì kế hoạch căn bản đã hình thành, Eisenstein chỉ cần lệnh cho phép là đi thôi.

Tình hình trong hầm trú ẩn của Toán 155 vào sáng sớm ngày thứ Bẩy căng thẳng một cách đặc biệt. Mặc dù trên thực tế Gerry đã điều hành mọi chuyện từ lúc được bổ nhiệm bởi cố vấn trưởng của Tướng Giai, ông Đại tá quân đội vẫn giữ quyền chỉ huy trên danh nghĩa – dù ông không bao giờ hỏi hay cãi lại bất kỳ lệnh nào của Gerry – đối với các nhân sự khi họ có mặt tại đó, nhất là các nhân viên VNCH. Vấn đề khó khăn nhất dưới quan điểm của người Mỹ, được tạo ra bởi sự cố gắng hòa hợp giữa các sĩ quan Hoa Kỳ và VNCH lại với nhau là cái cung cách của người Á châu không dám quyết định điều gì nếu không được sự chấp thuận rõ ràng của chỉ huy trưởng. Lúc này thì Tướng Giai đang vắng mặt khá lâu khi đi thăm các đơn vị đang đụng độ, do đó các quyết định then chốt thường bị chậm trễ vì họ sợ đi ngược lại ý muốn của ông và từ đó sẽ bị mất mặt. Gerry Turley biết được điều này và nó làm ông hết sức thất vọng. Với tương quan chỉ huy kỳ cục và không xác định rõ rệt như vậy, mặc dù sau khi đã điều hành mọi chuyện, phối hợp các nhân sự và các phương tiện khá tốt rồi trong suốt hai ngày vừa qua, Gerry vẫn cảm thấy mình chỉ là một người giúp việc, một người thừa hành; tức là một thứ “băng keo cứu cấp” dán tạm trong khi chờ đợi được thay thế bằng một cuộc giải phẫu lớn hơn. Nếu đây chỉ là một cơn ác mộng thì ông chỉ muốn mau chóng thức dậy cho xong.

Cú điện thoại đầu tiên yêu cầu rút lui lập tức đến từ Dave Bruggeman vào lúc 8:40 sáng. Eisenstein tức khắc đi gặp ngay ông Đại tá quân đội để trình bày. Ông này lại nói với anh là cứ lên kế hoạch công tác nhưng chỉ được thực hiện với sự chấp thuận của ông. Phối hợp được hỏa pháo và trực thăng yểm trợ đã làm Eisenstein mất nhiều thời gian hơn dự tính. Đến khi anh đã tập hợp được nhóm phi công dũng cảm và xác định được tọa độ cần thiết cho hải pháo thì Tướng Giai và ông Đại tá quân đội của Toán 155 đã trở ra mặt trận rồi. Vì đã được chỉ thị, được ra lệnh thì đúng hơn, là phải có sự chấp thuận của Đại tá của Toán 155 nhưng ông này khi đó vắng mặt, cho nên quyết định cho thi hành sứ mạng lớn ấy mặc nhiên rơi xuống dầu Gerry Turley, cho dù không có tính cách pháp lý thật sự.

Có một vài đặc tính độc nhất không thể diễn tả được trong toàn bộ tiến trình cho phép tối hậu công tác cứu trợ khẩn cấp đã làm thay đổi thái độ và tâm tính của Gerry Turley. Khi nhận được cú điện thoại của Eisenstein xin phê chuẩn công tác vì ông Đại tá quân đội vắng mặt, thời gian như ngừng lại một lần nữa. Giống như lần hai ngày trước đây khi ông nhận lệnh điều hành Trung tâm Hành quân chiến thuật, trong vòng một vài giây đồng hồ, với một sự rõ ràng minh bạch kỳ diệu, ông điểm lại trong đầu tất cả mọi khía cạnh của các vấn đề có trong tay. Không còn nghi ngờ gì nữa, chuyện cứu viện là một điều đúng, một vấn đề danh dự cần phải làm. Nếu thành công thì các TQLC và phi hành đoàn trực thăng sẽ thoát nạn. Nếu lực lượng cứu viện bị tiêu diệt hay các TQLC của Eisenstein bị bắt hay bị giết thì đó sẽ là “chuyện điên rồ của Gerry Turley.”

Trong khoảnh khắc vài giây đồng hồ đó, Gerry Turley đã thay đổi hẳn. Không phải về mặt thể xác. Một điều gì đó khi quyết định cho phép thực hiện công tác đã biến đổi Trung tá Gerry Turley từ vị trí một kẻ thừa hành trở thành một người chỉ huy. Sự lột xác từ một giảng viên tạm thiếu tự chủ trước các học sinh nay trở thành ông hiệu trưởng đầy lòng tự tin, trong một thoáng chốc đó, đã hoàn thành xong. Một cái gì đó mà ông không hiểu nổi đã đổi khác. Gerry Turley đã đánh động được vào cái tiềm năng an bình và mạnh mẽ của mình, một cảm giác thư giãn một cách kỳ lạ với nhiệm vụ mới mà cho tới đúng cái giây phút đó vẫn dường như lẩn tránh ông. Đây là một chuyện rất hay. Ông sẽ phải cần tới cái mặt mạnh đó, lòng tự tin, sự quyết đoán về mục đích trong những ngày giờ tới đây. Và đối với Trung tá Gerry Turley, cái ngày đó mới chỉ bắt đầu…

__________________________________________________________

* Trung úy Joel Eisenstein và David Bruggeman, cùng với các thành viên có tên trong danh sách toán Chấm Tọa độ Hải pháo không nằm trong chương trình cố vấn như Gerry Turley, John Ripley, George Philip và những người khác. Họ không là cố vấn quân sự. Tuy vậy, họ thuộc thành phần của ANGLICO (Đại đội Liên lạc Phi pháo và Hải pháo Air & Naval Gunfire Liasion Company) còn ở lại khá lâu giống như các cố vấn sau khi các lực lượng bộ binh chiến đấu đã rút đi. Vai trò các nhân viên ANGLICO hết sức quan trọng, giống như các cố vấn, trong việc hỗ trợ hỏa lực cho miền Nam Việt Nam. Khác với các cố vấn Hoa Kỳ đi theo cấp tiểu đoàn và trung đoàn nhằm trợ giúp nhiều vấn đề khác nhau, các toán ANGLICO không trực thuộc các đơn vị TQLC Việt Nam và họ được sử dụng thuần túy trong việc phối hợp yểm trợ hỏa lực mà thôi. Cũng nên chú thích rằng ANGLICO có một hệ thống quân giai riêng rẽ với các cố vấn TQLC Hoa Kỳ.

Hoạt động với Tiểu đoàn Sói Biển

Trong lúc cuộc tổng công kích Mùa Hè Đỏ Lửa đang rộ lên thì Thiếu tá Bình, Đại úy Ripley và các binh sĩ của Tiểu đoàn 3 TQLC Việt Nam bị rơi vào tình huống bất thường là nằm ngoài vùng chiến đấu trực tiếp. Mới trở về lại vài ngày trước đó sau đợt dưỡng quân luân phiên thường lệ kéo dài ba tuần tại Thủ Đức gần Sài Gòn, bốn Đại đội của Tiểu đoàn Sói Biển hiện đang làm nhiệm vụ bảo vệ cho Lữ đoàn 258 TQLC đóng gần sông Mỹ Chánh đâu đó giữa căn cứ hỏa lực Barbara và Nancy. Họ đóng quân vài cây số ngoài tầm pháo binh của quân Bắc Việt đang dồn dập nã đạn lên toàn bộ khu phi quân sự và sườn cánh Tây của các lực lượng VNCH và TQLC. Điều này khiến họ có cái cảm giác lạ lẫm đã bị đứng xa ngoài lề trận đánh chính.

Khi Tiểu đoàn 3 được đưa trở lại Vùng 1 Chiến Thuật trước trận đánh Mùa Hè Đỏ Lửa, John Ripley nhận thấy một số điều lạ lùng. Tự dưng và không biết từ đâu tới, có một Thiết đoàn chiến xa VNCH được điều động lên phía Bắc. Chuyện này chưa bao giờ xảy ra, theo kinh nghiệm của cả Ripley và Bình, chưa hề có một lực lượng thiết giáp lớn như vậy hoạt động gần khu phi-quân-sự. Đồng thời đối với Ripley cũng là một điều bất thường khi Tiểu đoàn 3 TQLC lại hoạt động tuốt ở phía Nam. Từ khi Ripley và Bình làm việc chung với nhau đến nay thường thì phải tới gần sát bọn ác ôn mới có chuyện đấm đá. Trong lúc tình hình chiến sự gần Barbara và Nancy vẫn hằng ngày bị đạn súng cối pháo kích và đòi hỏi có các toán tuần tiễu cấp Trung đội và Đại đội thì hoạt động của quân Bắc Việt chưa mãnh liệt lắm, nhưng có vẻ báo hiệu một sự thay đổi lớn sắp sửa đến. Có người cho rằng cường độ hoạt động giảm sút của kẻ thù chứng tỏ tình hình đã khả quan hơn nhưng Bình và Ripley thì không bao giờ tin rằng sự yên ổn đã trở lại.

John Ripley chưa bao giờ dự bất kỳ khoá huấn luyện nào về ngôn ngữ trước khi nhận nhiệm vụ làm cố vấn. Do cần thiết, anh đã phải nhặt nhạnh một vài chữ tiếng Việt mà anh biết để hàng ngày bổ sung thêm vào các bài bản ngoại ngữ sẵn có của mình. Lúc này đã sắp mãn chu kỳ nhiệm vụ nên Ripley cũng đã có thể nói năng đôi chút bằng tiếng Việt được rồi. Đại úy Ripley được Bình, Nhã, tay truyền tin của Bình, và một số ít TQLC khác thuộc Tiểu đoàn 3 mà ông làm việc chung coi trọng cho nên họ hiểu được những gì Ripley cố gắng truyền đạt với thứ tiếng Việt pha giọng Virginia của ông. Dĩ nhiên tiếng Anh của Bình khá hơn tiếng Việt của Ripley. Giữa hai người đã có một sự cảm thông thừa sức để cho họ trở thành một mối đe dọa quan trọng đối với bọn Bắc Việt.

Làm công việc cố vấn có những niềm hạnh phúc mới nhưng cũng có các thử thách đặc biệt. Giống như những người khác đã từng được bổ nhiệm, John Ripley nhận ra các trách nhiệm độc nhất đặt trên vai những sĩ quan Hoa Kỳ có nhiệm vụ đi theo các đơn vị chiến đấu khác nhau của binh chủng TQLC Việt Nam. Không như hầu hết người Mỹ, kể cả những người đã đến chiến đấu và đổ máu trong cuộc chiến nhằm chận đứng sự bành trướng của chủ nghĩa Cộng sản, các cố vấn thật sự là một nhóm người chọn lọc có cơ hội đứng bên phía ngoài dư luận Hoa Kỳ để quan sát trận chiến.

Với sự giảm thiểu các lực lượng tại Đông Nam Á, điều có vẻ như là sự triệt thoát một chiều của các lực lượng chiến đấu mà không tùy thuộc vào bất cứ một sự nhượng bộ nào về phía Cộng sản, bây giờ tất cả những gì mà phía Hoa Kỳ cho là quan trọng – dù thắng, bại hay huề – chỉ còn là cố thoát hoàn toàn ra khỏi tình trạng sa lầy mà cuộc chiến đang đưa đẩy đến.

Đại úy Ripley rất trân trọng cái ý nghĩa và tầm quan trọng của công việc ông đang làm là cố vấn cho một Tiểu đoàn mà đối với ông là một Tiểu đoàn ưu tú nhất của TQLC Việt Nam, nhưng ông vẫn nhớ thời gian ông chỉ huy các TQLC Hoa Kỳ. Mặc dù binh chủng TQLC Việt Nam cũng có những Chuck Goggins của họ và mọi chuyện trên căn bản cũng đều như nhau, nhưng cũng có cái gì đó không giống nhau nữa. Ngoại trừ Bình và Nhã, cơ hội để John thật sự gắn bó hàng ngày với các TQLC khác, Hoa Kỳ hay Việt Nam, không thể nào tương tự như thời kỳ ông làm “đích thân” của Đại đội Lima 6 thuộc Tiểu đoàn 3, Sư đoàn 3 TQLC Hoa Kỳ vào năm 1967 được.

Mỗi ngày mỗi hiểu rõ hơn nhãn quan của người Việt Nam và vị trí của họ trong cuộc chiến, ngay cả các cố vấn khi đến Việt Nam thi hành nhiệm vụ lần thứ hai đều bị thất thế trong cái gọi là sự “thiếu hụt về chính nghĩa.” Những người lính Mỹ trước đây, nhất là những người thi hành nhiệm vụ lần đầu tiên, đều được huấn luyện kỹ lưỡng và các huấn luyện viên đều hướng dẫn đầy đủ về các mục đích và lý tưởng mà họ có thể bị hy sinh. Đối với các cố vấn thì lý tưởng này vẫn còn mù mờ và không được xác định rõ rệt.

Mục đích của người Mỹ nói cho ngay là khác biệt với người Việt ở cả hai phía Bắc và Nam. Henry Kissinger, theo chỉ thị của Tổng thống Nixon đang cố gắng đặt quyền lợi chiến lược của Hoa Kỳ vượt ra khỏi phạm vi Việt Nam. Người Mỹ giờ đây có thể chiến đấu ở Đông Âu hay Bắc Á cũng vậy, hoặc bất kỳ nơi nào xảy ra hiện tượng “Thế cờ Đô-mi-nô” do tác động áp bức của Cộng sản.

Đối với các binh sĩ TQLC Việt Nam thì chẳng có đô-mi-nô gì cả để mà xem xét. Vào năm 1972 sự thất thủ Quảng Trị đối với người Mỹ chẳng có gì là quan trọng, cũng chẳng có nghĩa là quân thù sẽ sớm diễu hành tại phố Hollywood hay Đại lộ Pennsylvania. Nhưng đối với Bình, Lương, Nhã và những công dân yêu nước của VNCH thì những gì xảy ra tại Quảng Trị thật sự hết sức quan trọng. Đối với họ, thắng trận là sự lựa chọn duy nhất.

Thêm vào đó, tình nghĩa gần như là anh em đối với Bình, Ripley cũng dần dần gần gũi đặc biệt với Nhã, tay truyền tin trẻ tuổi. Cũng chẳng có gì khó hiểu, do điều kiện ngặt nghèo của chiến tranh mà tình bạn, dù khác nền văn hóa, vẫn có thể phát triển hết sức sâu đậm. Mặc dù có những rào cản lớn về ngôn ngữ, văn hóa và quân phong quân kỷ khác nhau nhưng Đại úy Ripley và tay truyền tin Nhã đáng tin cậy vẫn rất mực kính trọng và thương mến nhau. Sự ngưỡng mộ và say mê của Nhã đối với cái anh chàng sĩ quan Hoa Kỳ độc đáo và vui vẻ này mà lòng dũng cảm có vẻ ngang tầm với với vị Tiểu đoàn trưởng thân thương vẫn không hề suy giảm sau nhiều tháng trời bên nhau. Nhã cũng ngạc nhiên là phong cách của ngưòi Mỹ khác với người Việt Nam, nhất là thông lệ của TQLC Hoa Kỳ cho phép các sĩ quan và binh sĩ được thân với nhau, một điều không thể tưởng tượng nổi và không thích hợp đối với TQLC Việt Nam.

Nhã là một thanh niên khá đặc biệt. Bằng nhiều cách, Nhã đã làm người “anh cả” cố vấn Đại úy Ripley nhớ lại những tay TQLC trẻ và sừng sỏ mà ông đã có dịp chỉ huy trong binh đoàn TQLC Hoa Kỳ. (“Anh cả” là một danh xưng tỏ sự tôn trọng và kính mến thường thấy trong nền văn hóa Việt Nam vốn chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng Khổng giáo, là một cách gọi một người phải là thân thuộc trong gia đình nhưng được kính mến và xứng đáng được trọng vọng như người “anh cả” hay đúng hơn là “anh lớn”. Người chứng tỏ sự tôn trọng, nếu là nam phái thì luôn luôn được gọi là “chú nhỏ” hay đúng hơn là “chú em”.)
Được cất nhắc vào bộ phận tổng hành dinh của Tiểu đoàn có nghĩa là Nhã đã được công nhận là một tay TQLC có hạng, một phần tử ưu tú vượt trội lên trên. Và quả nhiên qua các công việc thường lệ hàng ngày, cho dù những việc tạp nhạp nhất, cũng nói lên sự tận tụy và chuyên nghiệp của Nhã.

Đại úy Ripley đúng là “ông anh lớn” đối với Nhã cũng như Nhã là “chú em út” đối với Ripley. Có nhiều yếu tố đã làm hai người thân với nhau. Ngay từ lúc ban đầu, trước cả khi Đại úy Ripley tạo được uy tín trong các Sói Biển TQLC như là một chiến binh xứng đáng được tôn kính và quý trọng, Nhã cũng đã chứng tỏ khả năng chuyên nghiệp và lòng trung thành với viên cố vấn mới.

Hiển nhiên Nhã rất thông minh, có đức tính là hết sức xông xáo cùng với một trực giác nhạy bén về chiến thuật. Anh có vẻ biết hết trong mọi tình huống là chuyện gì phải làm ngay, cả trước khi cần phải thực hiện điều đó. Mặc dù anh chỉ là nhân viên truyền tin duy nhất của Ripley, Nhã vẫn trông chừng viên cố vấn giống như anh chịu trách nhiệm trực tiếp về sự an nguy, sức khỏe và thể chất của ông ta vậy. Với tiếng Anh “bồi” của Nhã, tiếng Việt “ngọng” pha âm điệu Virginia của Ripley, cộng thêm tay chân khua lung tung và lòng cảm mến thật sự giữa hai người, cả hai chiến binh đã có thể hiểu nhau một cách tốt đẹp. Họ trở thành một cặp bài trùng khá dữ dằn.
Sinh hoạt thường ngày mà Tiểu đoàn 3 đã chịu đựng khi hành quân khắp Vùng 1 Chiến Thuật đã củng cố mối tương quan giữa hai người thêm phần sâu đậm. Trong khi uy tín của Ripley tăng nhanh đối với các Sói Biển thì Nhã, mặc dù đã có phần góp sức cho sự thành công của viên cố vấn bằng công việc của mình, vẫn hoàn toàn từ khước bất kỳ lời khen ngợi nào khi có ai nhắc đến tài năng và lòng dũng cảm của anh.

Điều đã làm Đại úy Ripley xúc động nhất là sự khiêm nhường chân thành mà Nhã đã bộc lộ ra. Đây không hề là một sự giả vờ, một sự nhún nhường giả tạo theo kiểu “đâu có gì đâu…” mà là một sự lánh xa tất cả các sự vinh danh cho những công việc giản dị nhất, bình thường hay bất bình thường mà người truyền tin trẻ đã thực hiện khi phục vụ cho Tiểu đoàn 3 và viên cố vấn đáng kính trọng. Trong bất cứ nền văn hóa nào, Nhã cũng là một thanh niên khác thường. Anh có vẻ như tìm được niềm vui lớn khi được phục vụ quên mình.

Chương 20: Một mắt nối trong sợi xích

“Bất cứ ai trong chúng ta, trong cả cuộc đời sẽ có lúc tựa như được vỗ vào vai và được hưởng cơ hội để thực hiện một điều nào đó thật đặc biệt, độc nhất và thích hợp với tài năng của mình. Thật là một điều bất hạnh nếu người đó chưa kịp chuẩn bị hay chưa đủ sức để biến thời điểm đó thành những giây phút tuyệt vời nhất trong đời họ.”
Winston Churchill

Trung Tâm Hành Quân Chiến Thuật (TOC)
Sư Đoàn 3 Bộ Binh QLVNCH
Căn cứ Ái Tử, Vùng 1 Chiến Thuật
Việt Nam Cộng Hòa
Chiều ngày 31 tháng 3 năm 1972

Viên Đại tá Quân Lực Hoa Kỳ, vị cố vấn trưởng cho Chuẩn tướng Vũ Văn Giai Tư lệnh Sư Đoàn 3 Bộ binh Quân lực VNCH đã hết sức bận rộn. Đi sát như bóng với hình cạnh một người mà tài chỉ huy đã được phần lớn người Mỹ đánh giá là tài ba, xông xáo, can đảm và thẳng tính, viên Đại tá theo ông Chuẩn tướng khắp mọi nơi ông có mặt. Với tất cả các đơn vị của Sư đoàn 3 đang tham chiến toàn bộ trong những ngày giờ đầu của cuộc Tổng công kích Mùa Hè Đỏ Lửa, ý định của ông Giai là đích thân đi thị sát tất cả những đơn vị này, ủy lạo các sĩ quan chỉ huy dưới quyền và toàn bộ binh sĩ để động viên tinh thần chiến đấu của họ mà cho tới lúc này có vẻ như không được khả quan lắm.

Đồng thời với nhiệm vụ cố vấn cho tướng Giai, viên Đại tá cũng chịu trách nhiệm trực tiếp về sự hoạt động hữu hiệu của toán cố vấn Hoa Kỳ đối với các cấp chỉ huy Việt Nam thuộc Sư đoàn 3 trực thuộc Trung Tâm Hành Quân Chiến Thuật (TOC, cũng thường được gọi tắt là Trung tâm Hành quân) Ái Tử, còn có tên gọi là Toán 155 nữa. Suốt một ngày rưỡi đi theo tướng Giai, viên Đại tá không thể nào không nhìn thấy các khó khăn và sự căng thẳng càng lúc càng nhiều đè nặng lên vai những người đang cố gắng hết sức để điều hành công việc tại đó.

Trung tá Gerry Turley đang từng bước đảm nhận trách nhiệm chỉ huy TTHQCT của SĐ 3 BB và Toán 155 mà không phải lạm quyền hay lấn át người khác. Turley không thực sự để ý mình đang làm chuyện gì mà chỉ tập trung vào nhiệm vụ tái lập lại trật tự từ cái mớ hỗn loạn đang xảy ra. Qua việc ép buộc và phục hồi theo ưu tiên mà ông và Đại úy J.D. Murray đã thực hiện đối với các TQLC Việt Nam, ảnh hưởng và tác động của họ tự nhiên cũng lan dần ra khắp Sư đoàn 3 Bộ Binh.

Trong giai đoạn này của cuộc chiến, sự hiện diện của người Mỹ trong Vùng 1 Chiến Thuật hầu hết chỉ hạn chế trong vai trò cố vấn và yểm trợ về tham mưu mà thôi. Giá trị lớn nhất mà họ mang đến là sự phối hợp và ứng dụng hỏa lực trong thời điểm này trở nên vô cùng quan trọng. Chẳng mấy chốc, tài năng của Gerry về phối hợp hỏa lực yểm trợ đã được đưa vào cuộc thử thách trên chính ông và trên nhóm người tạp nham mà ông đang cố tập hợp lại với nhau. Công tác nặng nề này được đặt trên vai một viên Trung tá trẻ thay vì một vị tướng với đầy đủ nhân viên đã nói lên tính chất nguy kịch và sự chuyển hướng tệ hại của tình hình chiến sự.

Sự kiện Gerry được đặt vào vị trí chỉ huy trong một chiến dịch đặc thù của quân đội, mà lại là quân đội VNCH nữa, thật là một điều không thể tưởng tượng nổi ngay cả trong suy nghĩ của ông ta. Ngay cả những ai chỉ lõm bõm chút ít kinh nghiệm trong công tác tiến hành các cuộc hành quân và hoạt động của các ban ngành đều không hề nghĩ tới chuyện giao cái trách nhiệm nặng nề này, dù chỉ là tạm thời, cho một tay TQLC thật ra chỉ là ghé qua chơi.

Chuyến đi của Turley theo dự định chỉ là một chuyến khứ hồi cuối tuần trong bốn ngày, bay đi Vùng 1 Chiến Thuật rồi về lại Sài Gòn để nhận nhiệm vụ phụ tá cho Trưởng Cố Vấn Quân Sự TQLC Việt Nam. Gerry Turley chỉ đi đến đó để kiểm tra một vài công việc, tay bắt mặt mừng với các thuộc hạ, giao cái túi thư từ quan trọng và cảm nhận về những gì đang xảy ra thực tế ngoài chiến trường. Turley chẳng khác nào là một quan sát viên không chính thức, gần như là một khách du lịch không hơn không kém theo các tiêu chuẩn quân đội.

Gerry Turley, cái gã mà 23 năm về trước đã gia nhập đội quân trừ bị TQLC Hoa Kỳ chỉ để chơi bóng rổ và kiếm chút tiền tiêu vặt, bây giờ đã trở thành thành viên hết sức cốt cán của tổ chức TQLC. Khi ông đáp xuống Vùng 1 Chiến Thuật, thật giống như ông vô tình bước vào một cái vận động trường có giải Super Bowl bất ngờ được bày ra mà chỉ có đối phương mới biết khi nào sẽ đấu.

Mặc dù các huấn luyện viên cho đội nhà đầy rẫy trong TTHQCT, tình hình lại giống như ông chủ đội banh đã quyết định chỉ vài giây trước hiệp nhất, thay vì lấy những tay chơi nổi tiếng có sẵn, lại chọn một tên bá vơ làm đấu thủ để phối hợp tấn công, với ý định mang lại nguồn sinh lực mới lạ vào một trận đấu đễ rồi như có vẻ sẽ cầm chắc là bị thua.

Nội trong vòng vài giờ đồng hồ khi cuộc Tổng công kích Mùa Hè Đỏ Lửa bắt đầu, viên sĩ quan phụ trách TTHQCT đã tỏ dấu hiệu lo lắng và thường xuyên cáo lỗi vắng mặt trong lúc mọi người vẫn thi hành nhiệm vụ của họ. Chưa đầy 18 tiếng đồng hồ sau, ông Đại tá chỉ huy gọi ông này vào làm việc riêng. Chính Gerry cũng không được biết. Ra khỏi phòng họp, ông Đại tá tiến thẳng đến Trung tá Turley và hỏi ông, thực ra là ra lệnh trực tiếp cho ông tạm thời đảm nhận trách nhiệm toàn bộ các hoạt động trong TTHQCT; ít nhất cho tới khi nào một sĩ quan thâm niên hội đủ tiêu chuẩn có thể đáp trực thăng từ Đà Nẵng hay Sài Gòn tới, hoặc tự nhiên từ trên trời rơi xuống. Làm sao Turley có thể nói gì được nữa? Ông không có đủ thời gian và tư cách để mặc cả các điều kiện của mình. Bọn bộ đội Bắc Việt như bầy chó sói hung dữ đang hổn hển bên ngoài, còn căn nhà sắp sập rồi.

Ngay từ lúc đầu, và chẳng mấy chốc sau, kéo dài thành hàng giờ và hàng giờ đồng hồ liên tục tại các cứ điểm trên khắp vùng phi quân sự, từ bờ biển phía Đông nơi sông Bến Hải đổ ra biển Đông tại căn cứ Alpha 2, qua hướng Tây tới biên giới Lào và kéo xuống phía Nam cho tới căn cứ hỏa lực Sarge, cùng với hàng chục cứ điểm khác nằm ở giữa, có tới hàng ngàn và hàng ngàn quả hỏa tiễn, đạn pháo binh và bích kích pháo nã xuống chính xác vào tất cả các mục tiêu mà quân Bắc Việt cho là có giá trị về mặt quân sự hoặc có thể gây kinh hoàng cho thường dân.

Làm tăng sự trầm trọng của các khó khăn và thêm sự mù mịt của chiến trường là những sự hỗn loạn đang hiện diện gây ra cản trở trong thông tin liên lạc. Mây thấp dày đặc đã làm giảm đi hoạt động yểm trợ chiến thuật của không quân. Ngoài ra một số vấn đề phát sinh từ sự bối rối và sĩ diện của chỉ huy Quân lực VNCH đã khiến cho việc báo cáo các sự kiện bị chậm hẳn lại. Mặt khác các bộ phận khi nhận được các báo cáo chậm trễ đó, cả hai phía Việt Nam và Hoa Kỳ, cũng cố tình không muốn tin vào cái tai họa đang xẩy ra.
Trong cái tích tắc biến đổi từ một người ngoại cuộc vô tình thành một người có toàn quyền trách nhiệm đối với những gì còn sót lại trong một tình huống quân sự có vẻ như đang tồi tệ dần một cách nhanh chóng, Turley không có thời gian để mà tự thương hại hay nghi ngờ gì nữa. Ông chấp nhận cái số phận đã an bài. Ông chỉ có thể hành động những gì ông có thể làm được. Ông đâu có muốn bước vào cái đấu trường đó. Nó tự dưng bao trùm lấy ông và Turley hiện giờ đang nằm ngay trọng điểm cả về nghĩa bóng lẫn nghĩa đen. Trong các cuộc giao tranh đang diễn ra khắp nơi tại Vùng I Chiến Thuật, tất cả các chiến sĩ Việt Nam và Hoa Kỳ hiện diện đều mặc nhiên nằm trong trung tâm điểm của các đấu trường cá nhân và chiến đấu cho sự sống còn của chính họ.

Điều hiển nhiên đối với Gerry là ông ta và những người khác đã phải dấn thân hoàn toàn, dù có muốn hay không, vào một trận đánh cho chính mạng sống của họ. Không còn thời gian để chuẩn bị nữa. Không có những giây phút để nghỉ ngơi hay hồi sức, không có cả thời gian cho một bữa ăn cuối cùng giống như các TQLC Hoa Kỳ đã được hưởng trước khi họ lao vào các cuộc đổ bộ đẫm máu trong Thế Chiến Thứ Hai. Đối với Gerry, tất cả những gì đã hun đúc lòng quyết tâm và cá tính trong 42 năm cuộc đời ông, tất cả những gì đã xẩy ra trong đời binh nghiệp TQLC từ 1949 đến nay, theo ý nguyện riêng, đã đầy đủ để đối đầu với các thử thách mà ông đang phải trải qua. Điều này cũng giống hệt những gì mà bất cứ người nào khác, Mỹ cũng như Việt, giờ đang bị đẩy vào cuộc chiến ngoài ý muốn của họ.

Bên trong cái khoảng khắc vĩnh cửu đó, Gerry nhớ lại một đoạn thơ tứ tuyệt từ một bài thơ các sinh viên Học viện Hải quân phải học thuộc lòng từ thuở xa xưa ấy. Được kể lại từ một người bạn tốt nghiệp trường Hải quân Annapolis tại Okinawa khi hai người còn là Đại úy vào năm 1959, bây giờ Gerry nhớ lại lời kêu gọi giản dị đầy cảm xúc:

“Bằng vào sức dẻo của một mắt xích trong sợi cáp
Sức mạnh của cả sợi xích trông cậy vào đó
Nào ai biết khi nao bạn bị thử lửa?
Xin hãy sống sao để chịu được sức căng!”

Trung tá Gerry Turley tự nhủ sẽ tập trung toàn bộ sức mạnh tinh thần và thể chất để bảo đảm mắt xích nối của ông sẽ không bị đứt đoạn.

Sau hơn một ngày mở màn của cuộc tổng công kích Mùa Hè Đỏ Lửa, chẳng có điều gì có thể làm cho Trung tá Gerry Turley, một sĩ quan mới của TTHQCT Ái Tử có thể lạc quan nổi. Các lực lượng VNCH bắt đầu bị tan rã trước sức tấn công không ngừng của kẻ thù. Tại mọi vị trí mà QLVNCH và TQLC đụng độ với kẻ địch suốt một chiến tuyến dài 15 dặm, họ đã chịu đựng những cơn pháo kích với cường độ chưa từng thấy bao giờ. Đằng sau bức màn lửa tưởng chừng như là vô tận, mọi vị trí chính yếu của quân bạn gần sát với khu phi-quân-sự đã chịu sức ép của những đợt tấn công đại qui mô của bộ binh địch quân đã được chuẩn bị kỹ lưỡng cùng với quân số vượt trội. QLVNCH phản pháo kém hiệu quả, và vì thời tiết xấu, không quân yểm trợ cũng không có, khiến quân Bắc Việt được tự do tràn xuống và chỉ gặp sự chống trả yếu ớt. Nguồn yểm trợ đáng tin cậy duy nhất là hải pháo thì chỉ có tác dụng đối với các đơn vị nằm sát bờ biển. Vào ngày 30 tháng 3 năm 1972, Chiến hạm USS Buchanan (DDG-14) là chiếc duy nhất có mặt sẵn sàng để yểm trợ. Nhằm tạo một hoả lực tối đa để bảo vệ quân bạn, Hạm trưởng Chiến hạm Buchanan đã bất châp nguy hiểm, cố gắng đưa tàu sát bờ để kéo dài tầm yểm trợ vào sâu hơn trong đất liền. Chính chiếc Buchanan cũng làm mục tiêu cho trọng pháo trên bờ của quân Bắc Việt nhắm bắn với ý định diệt luôn nguồn yểm trợ hỏa pháo hữu hiệu duy nhất mà các lực lượng VNCH còn trông cậy vào. Chiến hạm Buchanan không hề nao núng và, miễn là còn súng và còn đạn, đã tiếp tục yểm trợ liên tục cho quân bạn. Vài ngày sau, có thêm nhiều chiến hạm khác đến tăng cường yểm trợ cho nhiều đợt hải pháo.

Chương 19

Tổng công kích “Mùa Hè Đỏ Lửa”

Trận công kích mà Bắc Việt gọi là Chiến dịch Nguyễn Huệ vào tháng Ba năm 1972 được người Tây phương biết đến dưới cách gọi của họ là Tổng Công Kích mùa Phục Sinh 1972 (VNCH gọi là Mùa Hè Đỏ Lửa). Trận tổng công kích này, giống như trận Tết Mậu Thân 1968 là một kế hoạch táo bạo nhằm đánh một trận quyết định về quân sự và chính trị để tiêu diệt cái mà chúng cho là tay sai của đế quốc Mỹ ở miền Nam. Cùng một lúc, bọn vẽ kế hoạch phương Bắc hy vọng sẽ tập trung được tối đa tất cả sức mạnh quân sự để tạo ra sự hoảng hốt và hỗn loạn ở miền Nam. Bởi nguy cơ về một cuộc xâm lăng ra Bắc vượt vĩ tuyến 17 do quân đội Hoa Kỳ và VNCH đã không còn nữa, chúng có đủ lý do an toàn để tung hết sức ra đánh xả láng thêm một lần. Ngoại trừ một số phải ở lại để sử dụng các hệ thống phòng không, chúng nghĩ không cần phải giữ lại lực lượng chính quy bộ binh nào tại Bắc Việt, tuy vậy vẫn có một số đơn vị trừ bị được để lại trong một thời gian vô hạn định ở phía Bắc của khu phi-quân-sự.

Với tác động của một cú sốc lớn nhờ vào sự phối hợp về bộ binh, thiết giáp và pháo binh, cộng thêm việc sử dụng tối đa các hệ thống phòng không tối tân nhất do Liên Xô viện trợ được mang vào tận các vùng tiền phương, mục tiêu tối hậu của Bắc Việt là phải chiến thắng toàn diện.

Trong khi những người dân bình thường của Bắc Việt không có chỗ nào để trút được sự bất mãn về việc các thanh niên cũng như người lớn tuổi đã bị hy sinh quá nhiều cho niềm vinh quang của “Cách mạng” thì cấp lãnh đạo của họ hoàn toàn ý thức được cái giá phải trả về nhân mạng cho chiến tranh. Cho tới thời điểm này, tâm lý các nhân vật nắm quyền hành tại Bắc Việt vẫn chưa bị chạm đến ngưỡng phải chịu thua.

Nỗ lực Việt Nam hóa chiến tranh rõ ràng đang tiến hành tốt đẹp. Bộ sậu lãnh đạo Cộng sản ý thức được là, như một quốc gia, Hoa Kỳ chịu ảnh hưởng nặng nề bởi tinh thần tự do báo chí và các sự biểu lộ phản đối chiến tranh đang lan rộng trong các trường đại học. Trong khi các thái độ tương tự sẽ bị đàn áp một cách thẳng tay tại Hà Nội hay Hải Phòng, hay bất cứ nơi nào khác phía trên vĩ tuyến 17, bộ chính trị Cộng sản ngồi rung đùi sung sướng khi thấy có quá nhiều người Mỹ đủ sức để tạo ảnh hưởng như vậy đến chiều hướng của chiến tranh.

Hậu quả của Tết Mậu Thân là một sự thất bại toàn diện giáng lên các lực lượng Cộng sản bởi quân đội Đồng minh. Dân chúng tại miền Nam đã không chịu nổi dậy chào đón các “chiến sĩ giải phóng” như chúng đã tính toán. Tuy là chiến thắng, nhưng vì cái giá phải trả quá cao đã đánh gục quyết tâm tiếp tục chiến đấu của dân Mỹ. Đầu tư về xương máu phải đổ ra để đánh đổi lấy những điều ít ỏi đạt được đã bị đánh giá là quá cao. Người Mỹ quý trọng mạng sống con người và hết sức chú ý đến việc hồi hương các tù binh chiến tranh của họ. Tất cả những điều này đã phù hợp với các nhận xét của giới lãnh đạo tại Bắc Việt.

Hành động của quân đội Mỹ tại Mỹ Lai đã trở thành một biểu hiệu có tầm mức quốc gia về sự nhục nhã, về sự sám hối, một hình thức tự hành hạ, và người Mỹ lại có vẻ thích thú một cách bệnh hoạn khi cho rằng mình đích thực là thủ phạm. Trong khi đó các tội ác và sự tàn bạo thường lệ của Cộng sản nhiều gấp bội của người Mỹ lại rất hiếm khi được bàn tán hay tường thuật một cách đàng hoàng trên báo chí.

Một trong các mối lo ngại chính của các tay vẽ kế hoạch Bắc Việt là liệu Hoa Kỳ có quay ngược lại nỗ lực lớn rút chân ra khỏi Việt Nam hiện nay đang tiến hành càng lúc càng nhanh và càng rộng lớn tựa như tảng băng đang lăn nửa đường xuống dưới chân đồi hay không? Chúng đánh giá là không. Việt Nam Cộng Hòa không có bạn bè chính trị trong nội bộ nước Mỹ. Không có ai chịu vận động thật tình để bênh vực cho họ, để đối phó lại một cách có hiệu quả ảnh hưởng của các sinh viên đang nổi giận, hoặc của những nhóm nhỏ khác gồm các cựu chiến binh Việt Nam cũng phản chiến do lòng cay đắng mà tiếng nói của họ ngày càng mạnh hơn.

Cũng không hề có truyền thống, khác với trường hợp Trung Cộng, là các nhà truyền giáo Hoa Kỳ làm việc ở đó, hoặc có kết hợp lâu dài với những người yêu chuộng tự do tại Việt Nam. Trong bài diễn văn nổi tiếng trong lễ nhậm chức năm 1961, những lời Tổng thống Kennedy đã phát biểu rằng Hoa Kỳ sẽ “trả bất cứ giá nào, chịu bất kỳ gánh nặng nào, đáp ứng bất cứ sự khó khăn nào để giúp đỡ tất cả các bạn bè chống lại bất kỳ kẻ thù nhằm bảo đảm sự trường tồn và thành công của nền Tự Do” đã không còn được áp dụng đối với Việt Nam nữa.

Bắc Việt tính toán là khả năng Hoa Kỳ sẽ sử dụng tối đa hỏa lực không quân trong một mức độ chưa từng thấy cũng cần phải lưu ý tới. Hệ thống phòng không tối tân nhất do Liên Xô cung cấp có thể sẽ hạn chế hay vô hiệu hóa được nỗ lực trả đũa của Hoa Kỳ. Thời tiết cũng sẽ giúp họ trong những ngày đầu tiên. Không chừng nếu bộ đội Bắc Việt có thể chiếm được một phần lãnh thổ nào đó đủ để khi thời tiết trở nên bất lợi cho họ, họ có lẽ cũng đã gây đủ thiệt hại cho đối phương để có thể tuyên bố là đã thành công hay bằng cách nào đó, lật đổ được cái chế độ Nguyễn Văn Thiệu đáng ghét.

Chắc chắn Hoa Kỳ sẽ không đưa binh lính hay TQLC trở lại chiến trường. Giới truyền thông và các đối thủ phản chiến trong Quốc Hội sẽ không bao giờ cho phép chính quyền làm điều đó. Nếu Nixon đủ điên rồ mà làm chuyện đó thì tất cả các trường đại học trên toàn quốc sẽ bùng nổ trong một cơn giận dữ khiến cho sự kiện tại Kent State sẽ thành mờ nhạt khi so sánh với biến động này. Còn đối với hỏa lực không quân thì Bắc Việt sẽ đành phải chấp nhận ăn thua đủ, đánh ván bài đỏ đen vậy.

Việc chuẩn bị cho cuộc tổng công kích và các hành động táo bạo của Bắc Việt đơn giản là sự khẳng định lại những điều bi quan nhất mà các nhà phân tích tình báo của Đồng minh đã lo ngại từ lâu. Phải mất tới vài ngày, khi khói lửa chiến tranh ban đầu đã tan mới đủ để cho bộ chỉ huy hỗn hợp Việt – Mỹ quá chậm chạp trong việc phát triển xong một kế hoạch phòng thủ liên hiệp nào đó và bắt đầu lên kế hoạch phản công.

Thần chiến tranh có vẻ ủng hộ phe xâm lược. Trong những ngày và tuần lễ trước khi cuộc tấn công được phát động, lực lượng phòng không gồm pháo binh và hỏa tiễn địa đối không Bắc Việt tuyên bố đã bắn hạ một số máy bay Hoa Kỳ đang thực hiện các phi vụ yểm trợ như thường lệ trong khu phi-quân-sự. Hệ thống phòng không tốt hơn và thời tiết xấu đã làm cho khả năng quan sát trên không về sự di chuyển của địch thủ bị hạn chế một cách đáng kể.
Việc sử dụng một loạt các trọng pháo tầm xa do Liên Xô và Trung Cộng cung cấp, lâu nay vẫn chỉ được dùng đến để chống các lực lượng Đồng minh khi được bắn đi từ vùng Cơ Rốc bên Lào đến các mục tiêu như Khe Sanh, vượt suốt chiều dài của khu phi-quân-sự và các vùng sát biên giới với Lào, đã lộ ra là khả năng của kẻ thù vượt xa các dự đoán. Ngay cùng một lúc, có vẻ như tất cả các vị trị đóng quân của các đơn vị Quân Lực VNCH và TQLC cùng với các khu dân cư quan trọng trong tầm tác xạ đều bị pháo kích với một cường độ mãnh liệt và chính xác.

Từ hầm trú ẩn đến lòng chảo nóng

Chẳng ai có thể xác định được phe Cộng sản có thể chọn một thời điểm nào thuận tiện hơn để tung ra các loạt tấn công lớn khủng khiếp vượt qua khu phi-quân-sự và qua địa phận Tây Bắc của Lào hay không. Nhưng cũng chẳng cần phải là Tôn Tử, Clausewitz hay McArthur, hoặc ngay cả bất cứ khóa sinh hạng bét nào trong các trường trung cấp quân sự tại Hoa Kỳ hay Liên Xô, ai cũng thấy Cộng sản đã chọn được một thời điểm lý tưởng để chơi xả láng.

Cho dù vô tình hay cố ý, có vẻ như lực lượng Đồng minh đã bị ru ngủ bởi một cảm giác an toàn giả tạo vì không ai có thể nghĩ đến một cuộc tấn công theo hết chiều rộng của khu phi-quân-sự. Bọn Cộng sản chưa hề làm chuyện đó bao giờ và dĩ nhiên họ không có quyền làm điều đó theo Hiệp định Genève. Ngay lúc này thì thời tiết xấu đã hỗ trợ cho địch quân vì các đám mây mù xuống thấp khoảng từ 1.000 đến 1.500 bộ trên khắp Vùng I Chiến Thuật trên thực tế đã làm cho không quân yểm trợ chiến thuật hoàn toàn vô dụng.

Thêm vào sự xáo trộn và hỗn loạn, đặc biệt là ở câu hỏi phải chăng đã có những hành động xảo quyệt và phản bội từ cấp chỉ huy cao cấp của QLVNCH, là ngay đúng vào lúc đó có hai trong số ba Trung đoàn của Sư đoàn 3 BB đang thực hiện một thao tác gọi là hoán chuyển vị trí tác chiến. Trong thao tác này, hai đơn vị thường là cùng cấp số với nhau di chuyển thay vị trí với nhau với mục đích đánh lừa đối phương. Trong những điều kiện thực tập bình thường, thì động tác chiến thuật này cũng đã là một sự nhức đầu cho cấp chỉ huy và tiếp vận rồi. Trong tình huống đang giao chiến thì thật sự là một cơn ác mộng. Đối với Sư đoàn 3, chuyện đó là một sự thảm hại.

Sư đoàn 3 được thành lập sau cuộc hành quân Lam Sơn 719 và còn chưa kỷ niệm được đệ nhất chu niên như một sư đoàn nữa. Được tạo thành từ ba Trung đoàn bộ binh – Trung đoàn 2, 56 và 57 – chỉ có Trung đoàn 2 là có lịch sử thâm niên hơn đơn vị chủ quản và được các sĩ quan Hoa Kỳ vừa mới phục vụ trong vai trò cố vấn quân sự đánh giá là tạm đủ sức chiến đấu. Hai Trung đoàn 56 và 57, tuy là những đơn vị quân sự hợp pháp nhưng có vẻ giống như là lực lượng dân quân nhiều hơn vì đa số binh lính được tuyển mộ tại địa phương như Quảng Trị hay các tỉnh lân cận. Với quân lính được huấn luyện sơ sài, lãnh đạo ở hầu hết mọi cấp bực cũng giống như vậy, là thiếu kinh nghiệm và không được trui rèn đúng mức. Một số khá lớn binh sĩ trong các Trung đoàn này là đã bị sung vào vì tội đào ngũ từ những đơn vị Quân Lực VNCH khác.

Trên nhiều khía cạnh, sự tương quan giữa Quân Lực VNCH và Quân đội Hoa Kỳ cũng y hệt hình ảnh của TQLC Việt Nam và TQLC Hoa Kỳ vậy. Trong khi Quân đội Hoa Kỳ chỉ nhỉnh hơn binh đoàn TQLC Hoa Kỳ một chút thì Quân lực VNCH lớn hơn binh chủng TQLC Việt Nam rất nhiều. Tuy nhỏ và có nhiều hạn chế hơn nhưng binh chủng TQLC Việt Nam có vẻ như đang phát triển toàn diện trong các nhiệm vụ, và dù được thành lập khá muộn màng trong cuộc chiến, binh chủng này vẫn giữ được nhiều tiêu chuẩn rất cao. Các đơn vị QLVNCH cũng có rất nhiều binh sĩ dũng cảm và các cấp chỉ huy đơn vị cấp nhỏ táo bạo. Tuy nhiên vấn đề đau lòng đối với họ là đã bị lẫn vào một số lớn hơn các đồng đội được chỉ huy và động viên tinh thần một cách quá yếu kém. Mặc dù Quân đội Hoa Kỳ đã nhiều năm qua sử dụng các cố vấn để giúp các đơn vị này nhưng tầm vóc đơn vị cũng là một vấn đề lớn. Với tiến trình Việt Nam hóa chiến tranh và việc giảm thiểu liên tục các lực lượng Hoa Kỳ, rất ít đơn vị VNCH còn đủ cố vấn quân sự thông hiểu tình thế hầu là chỗ dựa trong những tình huống nguy kịch. Trong ngày 30 tháng Ba 1972, Trung đoàn 2 không còn được sự cố vấn trực tiếp nào nữa từ phía Hoa Kỳ. Cả hai Trung đoàn 56 và 57 thì vẫn còn một ít nhưng chỉ ở cấp trung đoàn mà thôi.

Bắt đầu vào giữa trưa giờ địa phương ngày 30 tháng Ba 1972 cả 12 căn cứ hỏa lực cố định trải dài toàn bộ chiều ngang từ Đông sang Tây của khu phi-quân-sự và khoảng 20 cây số từ Bắc xuống Nam sát với biên giới Lào, cùng một lúc chịu đựng những cuộc pháo kích khốc liệt và liên tục của trọng pháo và hỏa tiễn với mức độ chưa từng thấy bao giờ. Một lần nữa, ở vị thế phòng thủ, các đơn vị VNCH và TQLC hoạt động chung quanh các căn cứ hỏa lực cố định, dễ thấy và dễ bị xác định tọa độ bởi tiền sát viên Bắc Việt. Ngoại trừ bốn khẩu 175 ly của VNCH tại căn cứ Camp Carroll, các đơn vị VNCH và TQLC khi đụng trận chỉ có thể gọi được pháo binh 105 và 155 ly. Với tầm tác xạ tối đa vượt xa cả hai loại 105 và 155 ly, quân Bắc Việt ung dung bố trí trọng pháo 130 ly và hỏa tiễn 122 ly của chúng ra khỏi tầm bắn của VNCH và tự do pháo kích họ mà không sợ bị trả đũa.

Kế hoạch của Bắc Việt là những đợt pháo kích đầu tiên nhắm vào các vị trí pháo binh VNCH mà chúng đã rõ. Đó là chưa kể bên VNCH phản pháo cũng chậm chạp. Các pháo thủ VNCH chưa quen bị pháo kích như vậy. Sau khi các đơn vị pháo binh của VNCH bị tắt tiếng – vì bị tiêu diệt hay ngưng hoạt động vì quá sợ – kẻ thù có thể tự do chuyển qua các mục tiêu khác. Ngoài ra, những đợt pháo kích đầu tiên cũng đã phá hủy được một số lớn các phương tiện liên lạc của VNCH và làm tăng thêm cái cảm giác bị hỗn loạn, bị cô lập như rắn mất đầu.

Đằng sau những cuộc pháo kích là hơn 30.000 lính Bắc Việt và, lần đầu tiên tại Việt Nam có hằng trăm chiến xa T-54 và PT-76 do Liên Xô cung cấp đã lăn bánh tiến về phía trước giống như một gã khổng lồ không thể ngăn cản nổi. Kiểu chiến tranh quy ước mà quân Mỹ vẫn luôn mong muốn được dàn ra đánh tại Việt Nam sau khi thắng một lần trong kỳ Tết 1968 lại được Bắc Việt tung ra, lần này với một tầm cỡ lớn hơn rất nhiều.

Cuộc tổng công kích của quân Bắc Việt không chỉ hạn chế ở các mục tiêu quân sự. Trong vài năm qua, người dân thường Việt Nam đã bị đánh lừa bởi cái cảm giác an bình nên không hề nghĩ tới chuyện họ sẽ bị quân xâm lược tấn công như vậy. Các cuộc pháo kích vào khu đông dân cư bởi quân Bắc Việt đang tiến dần về phía Nam là một mục đích trọng yếu của kế hoạch nhằm gieo rắc hoảng loạn và phá chặn các mạng lưới giao thông quan trọng, từ đó làm chậm thêm phản ứng của Quân lực VNCH và TQLC.

Nhìn từ khía cạnh những người phản chiến hung hăng nhất tại Hoa Kỳ thì phản ứng chậm chạp, hay thụ động của Quân lực VNCH là điều đương nhiên có thể dự đoán trước được. Trong khi nhiều đơn vị VNCH cố gắng chống cự và chiến đấu thì có một số đơn vị bộ binh, pháo binh và yểm trợ khác tưởng chừng là đã tan biến đi, vào nhiều nơi mà không còn hiện hữu nữa. Trong những giờ đầu tiên khi quân Cộng sản mở cuộc tấn công, các con đường dẫn xuống phía Nam và xa vùng giao tranh bị tràn ngập bởi hàng ngàn và hàng ngàn dân chúng đi bộ, chạy trốn, thậm chí bò dưới đất, một cách hỗn loạn. Họ cưỡi bất cứ con vật nào hay lái loại xe nào có bánh nhằm thoát khỏi cơn bão lửa từ phía Bắc. Lẫn lộn với dân chúng có hàng ngàn thanh niên vẫn còn mặc quân phục nhưng không còn đeo bảng tên, cấp bậc hay phù hiệu đơn vị nữa. Một số lớn những người đó là lính của Trung đoàn 57 đã buông khí giới chạy theo Quốc lộ 1 về nhà gần đó để di tản gia đình về phía Nam nhằm lánh xa cuộc tàn sát. Gần như tất cả các nơi ở phía Bắc tỉnh Quảng Trị đều bị bắn phá tan tành. Không có một tin tức nào là tốt đẹp cả.

Cùng với việc không có một tin mừng nào để báo cáo, trong những giờ đầu tiên của cuộc tấn công của Cộng sản, nguồn thông tin đưa xuống Sài Gòn ở phía Nam chỉ là những sự chỉ trích lẫn nhau qua hệ thống điện đàm chiến thuật của Quân lực VNCH. Có lẽ vì cuộc tấn công quá bất ngờ nên các sĩ quan cao cấp của Quân lực VNCH có cảm giác bị lúng túng – có khi bị mất mặt là đằng khác – do đó họ khó chấp nhận các tin xấu và làm chậm trễ đi việc loan báo các thông tin nầy.

Người Mỹ không hề bị vướng mắc về vấn đề sĩ diện, vì vậy Gerry Turley, lúc đó đang ở trong hầm trú ẩn của Trung tâm Hành quân Sư Đoàn 3, tuy chỉ giữ vai trò quan sát và không chính thức, đã lập tức nắm lấy tình hình và bắt đầu báo cáo về Sài Gòn. (đường liên lạc giữa TTHQ Sư Đoàn 3 và Trung Tâm MACV ở Sài Gòn chạy qua một đường dây điện thoại duy nhất, lỗi thời và vận hành bằng tay gắn trong hầm trú ẩn. Gerry không biết là đường dây liên lạc này có chạy thẳng vào Sài Gòn hay nó được chuyển qua những trạm tiếp vận hay không. Ông chỉ lo ngại về phẩm chất của các cuộc điện đàm, nếu tốt lắm cũng chỉ lúc được lúc không). Những vị ở MACV cũng phản ứng chậm chạp không khác gì bên phía bạn VNCH nhưng vì các lý do khác nhau. Họ tin chắc trong đầu là nếu có tổng tấn công xảy ra thì các mục tiêu sẽ xa hơn ở phía Nam chứ không thể nằm trong vùng phi-quân-sự được. Do vậy họ nghĩ đợt tấn công này chỉ là đánh nhử mà thôi. Quả thật, rất khó thông cảm được sự ẩm ướt của sương mù San Francisco nếu người đó chỉ sống trong nắng ấm Los Angeles. Do đó, cũng thật khó để mường tượng được chiến tranh toàn diện tại Quảng Trị trong khi Sài Gòn vẫn sinh hoạt như thường lệ. MACV vẫn chưa tỏ ra có dấu hiệu gì bối rối lắm.

Quang cảnh và hoạt động tại TTHQ Sư Đoàn 3 tại Ái Tử lúc này là ngoài sức tưởng tượng. Ngoài việc bị lãnh pháo kích và hỏa tiễn như các nơi khác, tại đây còn là chỗ tiếp nhận, theo sát các dữ kiện và báo cáo điện đàm từ các đơn vị phụ thuộc, rồi ghi chú lên những tấm bản đồ hành quân lớn cho những người có trách nhiệm điều phối số lượng tăng viện vốn ít ỏi có thể ra quyết định được, là chỗ nào cần tiếp thêm máu, chỗ nào cần thắt lại hay cắt bỏ đi…. Tất cả những nhân sự trong quân đội Hoa Kỳ giữ vai trò yểm trợ, cũng như các nhân viên VNCH đều chưa hề được chuẩn bị cho các cuộc tấn công với tầm vóc và cường độ lớn như vậy.

Nằm trong hầm trú ẩn TTHQ là một cách tiếp cận với mặt trận gần nhất – trong trường hợp các đơn vị tiền tuyến bị đụng độ – mà không thực sự chạm địch. Tình hình biến chuyển liên tục được thể hiện bởi các điểm được di chuyển liên tiếp theo hướng xấu nhất đã vẽ ra một bức tranh ảm đạm cho thấy tất cả các điểm quân ta ở trên bản đồ sắp sửa bị tràn ngập. Đối với các nhân sự trong Trung tâm Hành quân thì tình hình giống như trong một cuộc tranh giải vật lộn trong trường đại học, chỉ có điều là không hề có thời hạn hay trọng tài nào cả. Trên từng cái chiếu tranh tài cách biệt nhau, các đối thủ chỉ biết phạm vi không gian của mình. Họ vật lộn sống chết với nhau mà không cần biết bên cạnh chuyện gì đang xảy ra. Chỉ có những người trong TTHQ mới có cơ hội để quan sát một bức tranh toàn diện hơn. Khi ánh nắng tắt dần vào ngày 30 tháng Ba 1972, bức tranh này không cho thấy một tia hy vọng nào cả

Chương 18

“Vừa đánh vừa đàm”
Vùng I Chiến Thuật
Mùa Thu 1971

Số lượng người Mỹ còn lưu lại tại Việt Nam cho đến cuối năm sẽ chỉ còn ít hơn con số 160.000. Trong số này hầu hết là những người phụ trách các vai trò về tiếp liệu hay yểm trợ cho tác chiến. Đến cuối năm 1971 thì mọi đơn vị bộ binh chiến đấu TQLC Hoa Kỳ đều đã triệt thoái ra khỏi vùng Đông Nam Á, và trên thực tế quân đội Hoa kỳ chỉ còn rất ít người cầm súng ở lại. Những người ở lại chỉ đóng các vai trò yểm trợ cho Quân Lực VNCH trong chương trình “Việt Nam hóa chiến tranh.”

Điều duy nhất được coi là kỳ dị hơn cả các quy tắc chiến đấu mà các lực lượng bộ binh và không quân Hoa Kỳ tại Việt Nam phải tuân theo là cái nguyên tắc rối rắm theo kiểu “lắm thầy thối ma” theo đó đường lối chính trị đã ảnh hưởng vào các hoạt động quân sự. Từ giữa tháng Tư cho đến tháng Mười năm 1968, trong một số các động tác bày tỏ thiện chí một cách ngây thơ đối với phe Cộng sản, Hoa Kỳ trên thực tế đã ngưng tất cả các cuộc không kích Bắc Việt ở phía trên vĩ tuyến 20. Điều này coi như đã bỏ ngỏ 90% lãnh thổ kẻ thù không được đụng đến. Phía Bắc Việt thực tế và quyết thắng hơn đã lợi dụng đúng mức cơ hội này để bố trí lại các phương tiện quân sự chiến lược trọng yếu và xây dựng một hệ thống phòng không tối tân, hoàn thiện hơn do Liên Xô cung cấp chung quanh Hà Nội và Hải Phòng.

Tiến trình hòa đàm tại Paris với bọn Cộng sản cứng đầu và ngoan cố đã tỏ ra là một quá trình cực kỳ khó chịu vì người Mỹ chỉ muốn có kết quả và nóng lòng đạt một sự thỏa thuận nào đó. Phải cần tới chín tháng trời hai bên mới đồng ý xong về hình dáng cái bàn hội nghị và điều này ngầm báo trước những điều chẳng tốt lành gì. Trong khi đó cả hai bên, với bọn Cộng sản rõ ràng là xảo quyệt và nhạy bén về chính trị hơn, đều áp dụng đường lối “vừa đánh vừa đàm” của Mao Trạch Đông, tức đánh lúc không đàm phán và đàm phán trở lại lúc không còn đánh nhau nữa.

Chuyện quan trọng nhất đối với dân chúng Hoa Kỳ, ngoài sự kiện triệt thoái toàn bộ ra khỏi Đông Nam Á là chuyện hồi hương các tù binh chiến tranh Mỹ bị bắt với số lượng ngày càng tăng thêm. Họ đang bị giam giữ trong những điều kiện tồi tệ và bị tra tấn tại những nơi được đặt cho cái tên mỉa mai là “Khách sạn Hilton.”

Mặc dù cuộc đột kích vào tháng Mười Một năm 1970 của người Mỹ vào Sơn Tây, nằm vào khoảng 20 dặm về hướng Tây của Hà Nội bởi một lực lượng đã được huấn luyện kỹ lưỡng và có quyết tâm cao do Đại tá Arthur “Bull” Simons chỉ huy, đã thất bại trong toan tính giải cứu các tù binh chiến tranh bị giam giữ tại đó – họ đã bị chuyển đi nơi khác không lâu trước đó vì nguy cơ lũ lụt – nhưng hành động này đã có một hiệu quả tích cực đáng kể. Hành động Hoa Kỳ dám tung ra một lực lượng biệt kích lớn, can đảm xông vào thẳng sào huyệt của Bắc Việt đã báo lên một thông điệp mạnh mẽ đến tất cả các phe có liên quan. Người Mỹ có thể chịu linh động hay nhân nhượng ở một số điểm nào đó nhưng sự đối xử với những người đã được công nhận là tù binh là một chuyện mà sau này phía kẻ thù sẽ phải chịu trách nhiệm. Sau cuộc đột kích Sơn Tây, điều kiện các tù binh bị đối xử đã được cải thiện khiến tinh thần họ cũng được nâng cao lên. Lực lượng xung kích cũng đã có cơ hội, trong thời gian ngắn tại Sơn Tây, “xơi tái” được một số đáng kể những tên xấu xa. Không có người Mỹ nào bị thiệt hại trong cuộc mưu toan giải cứu tù binh.

Các cuộc thương lượng và chỉ trích lẫn nhau tiếp diễn trong những phiên hòa đàm miệt mài tại Paris. Ngay từ ban sơ, khi các cuộc đàm phán khởi sự vào tháng Năm 1968, thái độ của phe Cộng sản nhắm vào nhiều mục tiêu cùng một lúc: đòi hỏi sự công nhận của Hoa Kỳ và VNCH đối với Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam (phe Cộng sản miền Nam Việt Nam có đại diện của họ), phân hóa đế quốc Mỹ và “đầy tớ” đồng minh bất chính VNCH, buộc Hoa Kỳ phải chịu trách nhiệm về tất cả những đau thương đã xảy ra và phải rút về nước, cũng như cam kết không viện trợ cho phe VNCH nữa.

Trong vòng hơn ba năm, những cuộc đàm phán của các phía đều vô ích. Vào tháng Năm năm 1969, Tổng thống Nixon đã đưa ra đề nghị rút tất cả các lực lượng không phải của miền Nam Việt Nam ra. Điều này có nghĩa là bao gồm các lực lượng Hoa Kỳ lẫn Bắc Việt. Vào tháng Mười năm 1971, người Mỹ lại một lần nữa đưa ra đề nghị tương tự. Chẳng may cho Nixon là Cộng sản Bắc Việt không hề có ý định vội vã triệt thoái ra khỏi miền Nam như Hoa Kỳ. Người Mỹ đằng nào cũng sẽ phải rút về, dù có hòa đàm hay không cũng vậy. Cộng sản vẫn cương quyết tập trung giành chiến thắng bằng bất cứ mọi giá, giá nào cũng được, vượt hẳn quyết tâm của người Mỹ đang trông đợi kẻ thù nhân nhượng.

Vào tháng Bẩy năm 1971, Tổng thống Nixon làm bất ngờ cả nước và thế giới khi ông tuyên bố sẽ ghé thăm Bắc Kinh với ý định rõ rệt muốn bình thường hóa quan hệ với một quốc gia đông dân nhất thế giới. Những lợi ích về mặt chiến lược rất đáng kể. Trong hai năm vừa qua, Liên Xô và Trung Cộng đã tranh dành lãnh thổ với nhau trong một số trận đánh đẫm máu tại nhiều điểm dọc theo đường biên giới dài giữa hai nước. Nếu có thể thúc đẩy được sự tan vỡ của cái khối Đỏ to lớn và lợi dụng sự mất tin tưởng lẫn nhau của hai nước đó thì may ra Hoa Kỳ có thể lấy lại uy tín và xây dựng lại được sức mạnh đã bị chỉ trích là đầu tư quá nhiều mà chẳng lấy lại được bao nhiêu tại Đông Nam Á. Liệu Tổng thống Nixon có thể biến điều này thành một thắng lợi về mặt chính trị và quân sự tại Việt Nam hay không vẫn còn phải chờ xem. Tuy nhiên nhưng tay đầu sỏ Bắc Việt có vẻ đang lo lắng một cách thật sự. Họ hiểu rằng, nhất là sau bài học cuộc đột kích Sơn Tây, yếu huyệt của người Mỹ là vấn đề tù binh. Họ sẽ tiếp tục chơi lá bài đó trong mọi cuộc đàm phán tiếp theo. Trong khi đó thì các lực lượng Hoa Kỳ tiếp tục triệt thoái không gián đoạn ra khỏi Việt Nam.

Trường Võ Bị Quốc Gia Việt Nam
Lễ mãn khóa
Đà Lạt, Việt Nam Cộng Hòa
Tháng Mười Hai 1971

Đó là một ngày nắng ấm tuyệt vời tiêu biểu của khung trời Đà Lạt, nhiều gia đình, bạn bè và quan khách đã tụ họp nhau lại để tham dự lễ mãn khóa và chúc mừng các thanh niên tân Thiếu úy và tân Chuẩn úy sắp lên đường phục vụ cho một đất nước đang bị tàn phá bởi chiến tranh. Sự kiện Việt Nam Cộng Hòa và khóa 24 Võ Bị Quốc Gia Đà Lạt đã tồn tại cho tới nay không phải do phép lạ nào cả. Thật vậy, vào cuối tháng Mười Hai năm 1971, đất nước còn tự hào là đã có được những điều báo hiệu cho niềm hy vọng, thậm chí cả sự chiến thắng nữa.

Năm 1971 sắp chấm dứt và tương lai tuy chưa có gì chắc chắn nhưng đã tỏ ra có những khúc quanh sáng sủa hơn. Chính quyền Sài Gòn đã kiểm soát được nhiều phần lãnh thổ hơn là lúc đất nước mới được thành lập ngót 18 năm về trước. Những công cuộc cải tổ chính đáng đã được áp dụng và mặc dù chưa được nhanh chóng theo mức độ cần thiết để tránh cho chính quyền bị các sự chỉ trích trong nước cũng như từ giới truyền thông Tây phương và các trường đại học tại Hoa Kỳ, nhưng cũng đã đủ để chận đứng tuyên truyền của Cộng sản. Hạ tầng cơ sở của Việt Cộng đã bị thiệt hại nặng nề trong kỳ Tết Mậu Thân, họ vẫn chưa đủ khả năng để chỉnh đốn hay tự vực dậy được. Công cuộc triệt thoái các lực lượng bộ binh Hoa Kỳ đã được cân bằng lại với lời hứa viện trợ tối đa cho bạn đồng minh và tiếp tục hỗ trợ bằng không lực.

Sắp sửa được mang lon Thiếu úy, Nguyễn Lương đã tốt nghiệp với số điểm đủ cao trong lớp để đạt cái danh dự trong nhóm 14 khóa sinh được khoác bộ quân phục rằn ri của binh chủng TQLC trong ngày chọn đơn vị phục vụ. Người Mỹ bình thường chắc sẽ ngạc nhiên khi biết rằng Việt Nam cũng có TQLC, nhưng họ sẽ còn ngạc nhiên gấp bội khi hiểu ra là chỉ có những khóa sinh đậu cao nhất, những sĩ quan trẻ xuất sắc và thông minh nhất mới được chọn để phục vụ trong các đơn vị ưu tú như TQLC, Nhẩy Dù và Biệt Động Quân. Do đó sự tranh đua để chọn đơn vị rất là gay go.

Bãi diễn hành cho buổi lễ là một phiên bản thu nhỏ hơn một chút của trường West Point. Tuy nhỏ hơn về kích thước so với mô hình của Hoa Kỳ nhưng hoàn toàn không kém phần trang trọng, tự hào và nhiệt tình cho buổi lễ tốt nghiệp tại Đà Lạt. Trong số 311 thanh niên nhập khóa 24 từ năm 1967, chỉ có 245 người đã chịu đựng nổi quân trường và sắp sửa bước lên khán đài để nhận bằng cấp tốt nghiệp và trách nhiệm của người sĩ quan trước mặt toàn thể các người thân và bạn bè hâm mộ. Sự phấn chấn và lời thề, giống như trong mọi buổi lễ mãn khóa khác, đã được ghi khắc vào trong tâm hồn của những thanh niên lên đường chiến đấu với niềm tin vững chắc là tất cả mỗi người trong số họ đều sắp sửa được chỉ huy binh lính để chống lại kẻ thù Cộng sản.

Ngày 27 tháng Mười Hai năm 1971 là cái ngày cuối cùng mà khóa 24 còn tụ họp lại với nhau như một tập thể đồng nhất. Họ tự nhủ không biết trong những lần hội ngộ sau này, có thể là năm, mười hay 30 năm nữa, sẽ có bao nhiêu đồng đội trong số họ, có lẽ là một con số không nhỏ, sẽ hy sinh đền nợ nước trong cuộc chiến hiện tại vì sự sống còn này.

Chương 17

Kinh Kông vẫn sống mãi!

Tiến trình để anh chàng Đại úy trẻ George Philip làm quen với cái thế giới tương đối hạn hẹp của các cố vấn TQLC Hoa Kỳ mất vào khoảng năm ngày tại Sài Gòn. Nhịp độ của công việc tại cái hậu phương được mệnh danh là “Hòn Ngọc Viễn Đông” này vào thời điểm cuối hè 1971 thật khác xa với những gì anh nhớ lại từ lần điên loạn đầu tiên khi anh mới đến Đà Nẵng vào năm 1968.

Trong năm ngày nhàn rỗi này, George gặp hết tất cả các cố vấn đang ở Sài Gòn và được tường trình về các cuộc hành quân của binh chủng TQLC Việt Nam. Anh cũng giải quyết cho hết các thủ tục giấy tờ và các chuyện riêng tư. Hằng ngày anh theo dõi các cuộc điện đàm giữa bộ tư lệnh và các đơn vị ngoài mặt trận cách xa đó gần ba trăm dặm đường. Trong những lần đi chơi tối tại câu lạc bộ Hòa Bình George tiếp tục uống bia và vui chơi cùng cái nhóm mà anh mới được gia nhập vào. Anh cũng nhận ra, qua cung cách lịch sự đặc biệt mà những người dân bình thường đã biểu lộ ra khi tiếp xúc với họ, là người Việt rất kính trọng các sĩ quan Hoa Kỳ trong bộ quân phục rằn ri của TQLC Việt Nam.

Khi mọi chuyện đã xong xuôi, George được lệnh mang túi bưu tín để chuyển cho các cố vấn Hoa Kỳ đang ở phía Bắc. Anh xách túi hành trang và lên xe ra phi trường Tân Sơn Nhất. Lúc này thì anh đã quen với vấn đề lưu thông của Sài Gòn rồi. Chuyến xe jeep ra phi trường có vẻ đỡ căng thẳng hơn lần đi vào chỉ vài ngày trước đó.

Anh đáp một chiếc máy bay vận tải C-123 chở đầy lính TQLC Việt Nam, một vài phụ nữ đi thăm chồng con, cùng với một mớ gà vịt và heo. Anh lại thong dong lên đường ra mặt trận tuốt ngoài Vùng I Chiến Thuật, lần này với tư cách cố vấn quân sự Hoa Kỳ.

Vào mùa Hè 1971, công tác phòng thủ phần cực Bắc của Vùng I Chiến Thuật do Sư Đoàn 3 Bộ Binh VNCH và ba lữ đoàn TQLC Việt Nam luân chuyển nhau đảm trách. Vùng trách nhiệm bao gồm các lãnh thổ tiếp giáp với khu phi-quân-sự và khu vực phía Đông của biên giới Lào, kể cả Khe Sanh mà trước kia thuộc trách nhiệm phòng thủ của Sư Đoàn 3 TQLC Hoa Kỳ (Sư Đoàn 1 phụ trách khu vực phía Nam của Sư Đoàn 3).

Sư Đoàn 3 BB VNCH là một sư đoàn được thành lập sau cuộc hành quân Lam Sơn 719 và gồm các binh lính được động viên hầu hết từ các tỉnh chung quanh vùng cực Bắc này. Sư Đoàn 3 BB cũng được ngầm hiểu là đơn vị chứa các thành phần bất mãn với chính quyền và các lao công đào binh. Vì là một đơn vị lớn xa Sài Gòn nhất, họ được điều ra đây với mục đích bị trừng phạt và cũng khó mà trốn đi đâu nổi ngoại trừ đào ngũ qua phía Bắc Việt thay vì phục vụ đàng hoàng trong quân ngũ.

Các lữ đoàn TQLC (mỗi lữ đoàn gồm ba tiểu đoàn tác chiến, một tiểu đoàn pháo binh, các đơn vị yểm trợ khác nhau và một bộ tư lệnh tương đối gọn nhẹ so với tiêu chuẩn của quân đội Hoa Kỳ), đã mang lại thế quân bằng cho khả năng mong manh của các đơn vị địa phương VNCH, và trở thành các trụ cột chống đỡ cho chính phủ và dân chúng đang trông mong vào họ nhằm ngăn chận không cho Cộng sản tràn vào phía Nam của vùng phi-quân-sự. Thông thường, các lữ đoàn TQLC Việt Nam hoạt động trong ba tháng tại đây trước khi được hoán chuyển về Sài Gòn và Thủ Đức để dưỡng quân, nghỉ phép và tiếp liệu trong một tháng. Mục đích của chuyện này nhằm luôn luôn có hai trong số ba lữ đoàn, hay ít nhất là có hai trong số ba tiểu đoàn của mỗi lữ đoàn sẵn sàng ứng chiến bất cứ lúc nào.

Tiểu Đoàn 1 Pháo Binh TQLC Việt Nam hiện là đơn vị hỏa lực cho Lữ Đoàn 369. Đó cũng chính là đơn vị mà George Philip đã được bổ nhiệm làm cố vấn. Do tình hình không có đụng độ nhiều lắm nên anh được điều về Pháo Đội B để quan sát và phụ trách phối hợp hỏa lực yểm trợ nếu tình hình đột nhiên biến động.

Pháo Đội B hiện trấn giữ căn cứ hỏa lực Gio Linh ở tận cùng cực Bắc của miền Nam Việt Nam. Nằm vào khoảng vài cây số về phía Bắc của Đông Hà, Gio Linh là thị trấn cuối cùng của Quốc Lộ 1 hướng về khu phi-quân-sự, là điểm tận cùng, điểm xa nhất từ Sài Gòn không nằm trong vùng địch. Trên bản đồ quân sự, Gio Linh được gọi là A-2 hay Alpha 2 và chỉ là một gạch nhỏ của một phân tây nằm ngay sát phía Nam vùng phi-quân-sự. Ngay khi chiếc xe jeep bắt đầu lăn bánh chở George lên căn cứ A-2, mặc dù vắng tiếng súng nhưng George thấy rõ là anh đang đi vào vùng có kẻ thù rồi. Sài Gòn và cuộc sống thành thị đã cách rời hàng triệu dặm xa xôi.

Từ vị trí các hầm trú ẩn kiên cố cũ – có một cái được xây dựng từ thời Tây – và các đài quan sát, nằm trên vùng đất cao ngay phía Đông của Quốc Lộ 1, các TQLC Việt Nam và cố vấn Hoa Kỳ có thể nhìn thấy vượt qua sông Bến Hải, biên giới chính thức giữa hai nước Việt Nam, cái lá cờ Bắc Việt tung bay vật vờ trong bầu không khí ẩm ướt. Khi hai bên không nhả đạn vào nhau, vả lại sau cuộc hành quân Lam Sơn 719 nhịp độ chiến sự nay đã giảm đi đột ngột, tại đây dường như có một sự thỏa thuận ngưng bắn ngầm, không chính thức và rất kỳ khôi.

Một toán riêng gồm năm người thuộc hỏa lực hải quân Hoa Kỳ được kết hợp với Pháo Đội B. Họ được trang bị các thiết bị tối tân nhất như ống nhòm nhìn trong bóng đêm và máy xác định vị trí bằng hệ thống laser. Những thiết bị này có lẽ cân nặng khoảng 50 cân Anh, không rõ có hiệu quả hay không nhưng chắc chắn đã nâng tính sát hại lên một mức cao hơn vì căn cứ A-2 và các vùng lân cận nằm trong tầm bắn của các chiến hạm Hoa Kỳ đang lởn vởn ngoài khơi bờ biển phía Bắc. Đối với George thì được nói chuyện với các quân nhân người Mỹ cũng khá thú vị.

Cho đến đầu tháng Chín thì George đã khá quen thuộc với các công việc thường lệ. Anh đã học hỏi và hiểu được nhiệm vụ của một cố vấn quân sự, cũng như mọi thứ khác phải ra sao. Anh đã trở thành một chiến sĩ kỳ cựu… thêm một lần nữa. Như dự tính mong muốn và theo đúng thời hạn, anh đã tạo được tình thân với các chiến sĩ Việt Nam và hứng thú khi làm việc với anh chàng truyền tin. Anh cũng hoàn thành được phần đóng góp của mình trong nỗ lực yểm trợ hỏa lực đồng minh. Anh chỉ cảm thấy hơi kỳ lạ là tuy ở ngay sát cạnh khu phi-quân-sự, trong tầm hoạt động và quan sát của kẻ thù mà không bị đụng độ thường xuyên hơn. Thế nhưng, mặc dù George đã có ý tưởng này hay các ý nghĩ kỳ quặc nào khác nữa, anh vẫn phải tự nhủ là anh đang ở Việt Nam.

Các kinh nghiệm và kỳ vọng tại Việt Nam của người Mỹ bị hạn chế bởi kinh nghiệm của họ như tại các nơi khác. Hoa Kỳ được an toàn không bị xâm lăng nhờ hai đại dương làm trái đệm thành thử cho đến mùa Hè 1971 không còn ai đang sống trong “pháo đài Hoa Kỳ” có thể nhớ nổi những thảm họa của cuộc Nội Chiến như thế nào. Các binh sĩ của đất nước đều đi ra ngoài lãnh thổ quốc gia để chiến đầu cho nền dân chủ. Những người còn lại trong nước, đặc biệt là trong Thế Chiến thứ Hai thì được tuyên truyền mạnh mẽ về nhu cầu phải làm cho thế giới an toàn hơn về tinh thần dân chủ. Là những người dân thường, họ làm việc cật lực ngoài giờ để tạo ra các máy bay ném bom, các chiến xa và tầu chiến nhằm áp đảo khối Trục.

Tất cả cho nền Dân Chủ! Bức tranh nổi tiếng và được lan truyền rộng rãi “Bốn Thứ Tự Do” (Four Freedoms) của họa sĩ Norman Rockwell là một thiên tài về kỹ thuật tuyên truyền đã nói lên ý thức quốc gia, sự nhận thức về công lý và tính hào hiệp, lòng yêu nước của người dân Mỹ mà không ai có thể làm nổi. Bức tranh này đã lấy cảm hứng từ một bài diễn văn của Tổng thống Franklin D. Roosevelt vào năm 1941 và được đăng lần đầu tiên trên tờ Saturday Evening Post năm 1943. Ngay cả trong những giây phút đen tối nhất sau ngày 7 tháng 12 năm 1941 – trước cuộc đột kích Doolittle, trước trận đánh Midway và cuộc xâm lăng Bắc Phi – rất ít người Mỹ, ngoại trừ những người sinh sống tại Hawaii, có thể nghĩ rằng sẽ có một cuộc chiến tranh trên bộ xảy ra trong tương lai do kẻ thù xâm lược đất nước. Những người ở trong nước thì hiếm khi còn mang nỗi lo trực tiếp đến an ninh của họ.

Người Mỹ trong nước trải qua suốt cuộc Chiến Tranh Lạnh đã sống trong mối hiểm họa có thể bị hủy diệt đồng loạt một cách chắc chắn do người Xô Viết nhưng lại không bị mối nguy lũ quỷ đỏ sẽ xuất hiện trên ngưỡng cửa tại các thành phố Detroit, Denver hay Duluth của họ. Trong khi đó thì những bậc cha mẹ và con cái họ sống trên mảnh đất Việt Nam Cộng Hòa lại không hề có được sự yên tâm như vậy.

Điều mà người Mỹ không nhận thức được là trong khi họ đi truyền bá một cách ngây thơ các lý tưởng của dân chủ và kinh tế tự do thì họ đã không cảm nhận được đất nước họ đã được một sự đặc ân và các nhu cầu bình an của người dân thường được đặt cao hơn là các tư tưởng về nhân quyền và tự do cá nhân. Người Cộng sản không bị những ràng buộc như vậy. Kẻ thù Cộng sản phương Bắc không bị ai xâm chiếm trong cuộc chiến này và họ chỉ bị ảnh hưởng một cách hạn chế bởi những cuộc ném bom của Hoa Kỳ. Họ hiểu rất rõ hiệu quả của sự khủng bố nhằm lôi kéo dân chúng ra khỏi tầm kiểm soát của người Mỹ và chính quyền Sài Gòn mà họ cho là tay sai của Hoa Kỳ. Điều mừng nhất là cho đến mùa Hè 1971, các nỗ lực và khả năng khủng bố của Cộng sản đã bị suy giảm đáng kể. Niềm tin vào chính quyền và hiệu năng của các lực lượng quân sự của VNCH đã không bị rơi vào tay các lãnh tụ của Hà Nội.

Công việc thường lệ tại căn cứ Alpha 2

Cuộc sống của một cố vấn quân sự Hoa Kỳ trong binh chủng TQLC Việt Nam cần một số điều chỉnh nhất định. Mặc dù có những sự khó khăn rõ rệt vì sự khác biệt về văn hóa và ngôn ngữ nhưng đồng thời cũng có những lợi điểm khác thường. Trong cơ chế tổ chức về cấp bậc, binh đoàn TQLC Hoa Kỳ đã huấn luyện các tân binh từ lúc họ được tuyển dụng tại Parris Island hay San Diego về sự kính trọng cấp trên nhưng cũng đồng thời nhấn mạnh về tinh thần trách nhiệm của một thuộc cấp. Nhu cầu bảo đảm an sinh cho binh lính luôn luôn được đặt sau mục tiêu phải chu toàn nhiệm vụ đã giao phó. Các sĩ quan TQLC Hoa Kỳ phải là người có mặt đầu tiên ngoài mặt trận và là người cuối cùng rời trận địa. Họ phải là người lãnh đạo nổi bật ngoài tiền tuyến trong mọi tình huống. Quan niệm này đã được thể hiện ra trong các mặt khác của nghệ thuật chỉ huy, bao gồm những chuyện như binh lính được chăm lo trước các sĩ quan v.v… Các cấp chỉ huy được cấp dưới hỗ trợ trong phạm vi để hoàn thành nhiệm vụ mà thôi. Sự giúp đỡ này không bao hàm chuyện phải hầu hạ cá nhân. Làm tôi tớ là chuyện bị ghét cay ghét đắng trong văn hóa quân sự của người Mỹ.

Làm việc chung với TQLC Việt Nam thì hơi khác một chút. Văn hóa Á châu chịu ảnh hưởng bởi những điều khác với người Mỹ vẫn thường biết, ít bình đẳng hơn do tinh thần sùng bái thượng cấp đã luôn luôn hiện diện trong mọi tầng lớp chỉ huy quân sự.

Tất cả các sĩ quan, kể cả các sĩ quan cấp úy trong quân đội Việt Nam đều có người phục vụ riêng. Được bổ nhiệm để theo giúp một sĩ quan, chẳng hạn như làm nhân viên truyền tin, làm vệ sĩ hay tùy viên – gọi là “tà-loọc” hay “cowboy” theo lối Mỹ – không bị coi là một công việc khúm núm hay “nâng bi.” Được gia nhập vào nhóm “tùy tùng” của thượng cấp tức là đã thuộc vào thành phần chỉ huy, giống như là gia nhập vào nhóm cốt lõi rồi. Cho dù là công việc gì đi chăng nữa, đó là một nhiệm vụ quan trọng và đầy danh dự.

Với trách nhiệm của mình, George Philip không có một nhân viên truyền tin riêng và những chuyện này anh có thể làm lấy một mình được. Tuy nhiên anh được phân bổ một người phục vụ riêng. Hạ sĩ Tường tương đối khá lớn tuổi so với cấp bậc (anh này có một người con trai là quân nhân VNCH đang phục vụ đâu đó tại Việt Nam) nhưng anh chu toàn trách nhiệm “tà-loọc” cho Đại úy Philip một cách tận tụy và chuyên nghiệp. Tường không bao giờ xin Đại úy Philip đặc ân nào cả và luôn luôn trân trọng những gì mà George đã giúp anh, chẳng hạn như mua cho anh mấy bao thuốc lá Mỹ. Hai người rất hợp nhau và lo cho nhau với sự tương kính và trân quý thật tình.

Mỗi buổi sáng thức dậy Đại úy Philip có thể tin tưởng chắc chắn, giống như mặt trời bao giờ cũng phải mọc, là sẽ có một tô súp nóng và một chậu nước nóng để anh cạo râu. Nếu Hạ sĩ Tường cảm thấy đêm hôm trước đôi giầy của xếp có vẻ dơ rồi thì sáng hôm sau chúng đã sạch bong và để sẵn sàng bên chân giường bất cứ lúc nào anh thức dậy. Cho dù có pháo binh bắn yểm trợ cho các đơn vị hay mọi chuyện đang yên tĩnh thì Hạ sĩ Tường luôn luôn chu toàn nhiệm vụ một cách xuất sắc.

Bất thường tại căn cứ A-2

Bất cứ một người nào có thể nghĩ đến hai ý tưởng trọng đại kế tiếp nhau cùng một lúc thì đều hiểu ngay chiến tranh là địa ngục và chiến tranh là kỳ cục. Một điều chắc chắn là những ai biết đọc và biết nghe đều nhận thức ra rằng cuộc chiến tại Việt Nam là một cái gì đó vượt khỏi sự suy nghĩ thông thường của mọi người. Một điều làm cho cuộc chiến Việt Nam càng bất thường đến gần như phi lý nữa là cho đến mùa Hè 1971 đối với những người Mỹ còn hiện diện, cùng với sự giảm thiểu nhanh chóng những người phục vụ tại Đông Nam Á, họ vẫn làm mọi thứ cho tới cùng để giúp đỡ nhau, có khi trong những tình huống lạ lùng có thể là buồn cười nữa.

Số là, dù còn trẻ và khỏe mạnh, chưa đầy 27 tuổi nhưng Đại úy George Philip lại bị bệnh trĩ, nhưng cũng nhẹ thôi. Mặc dù nó không nguy hiểm gì đến tính mạng hay có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phối hợp hỏa lực yểm trợ như anh vẫn làm từ trước tới nay, nhưng đó cũng là một vấn đề khó khăn đối với anh. Tóm lại, có thể vì sự căng thẳng trong chiến sự hay vì chế độ ẩm thực không được hoàn hảo, bệnh trĩ đã hành hạ George Philip. Chứng bệnh này kèm theo triệu chứng đau đớn, cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Không chút mắc cở, anh bốc máy gọi ngay về tổng hành dinh Lữ đoàn hỏi xem ai có thứ gì cho anh không?

Thật là ngạc nhiên khi không đầy một tiếng đồng hồ sau, có một chiếc trực thăng Huey thuộc một đơn vị Không kỵ của quân đội Hoa Kỳ gọi đến xin đáp xuống sân bay căn cứ A-2 với một bưu kiện cho Đại úy Philip. George chạy vội đến chiếc trực thăng mới đáp xuống nhưng chưa tắt máy. Anh cúi đầu để tránh cánh quạt máy bay còn đang quay và tiến tới cánh cửa bên phía tay phi công phụ. Lúc anh đến, vẫn còn cúi rạp, tay phi công đầu đội nón bay che cả mắt, cười toe trao cho anh qua cánh cửa nhỏ một tấm bưu thiếp của binh đoàn Không kỵ và một tuýp thuốc nhỏ trị bệnh trĩ hiệu Preparation H. Sau đó, viên phi công chào anh bạn TQLC mới quen, tống ga và cất cánh đi một cách nhanh chóng. George tự nhủ không biết Thượng nghĩ sĩ William Proxmire, người nổi tiếng đã thông đồng với chính phủ trong việc gian lận, lãng phí và lạm quyền sẽ nghĩ sao nếu biết về sự việc này.

Đại úy Philip giống như phần lớn các TQLC khác cùng địa vị, tỏ ra rất trân trọng lòng dũng cảm được thể hiện bởi các TQLC Hoa Kỳ hay Việt Nam, hay cả những đơn vị khác mà giới TQLC thường cho là không ngang tầm cỡ với mình. George Philip tin chắc là nếu tính chung cả nhóm thì có lẽ “lũ” điên khùng và can đảm nhất trên toàn Việt Nam phải là các hạ sĩ quan kỳ cựu lái trực thăng Hueys. Anh đã từng chứng kiến trong quá khứ nhiều trường hợp các tay này dám bay vào những vùng mà những người có đầu óc bình thường đều phải từ chối. Đối với anh và nhiều người khác nữa thì đó là một điều yên tâm khi biết rằng luôn luôn có các trực thăng quân đội ứng chiến gần đó để đáp ứng các yêu cầu về tản thương khẩn cấp, bắn hỏa lực hay tiếp liệu, kể cả chuyện bị bệnh trĩ luôn.

Đại úy Philip cũng rất trân trọng Hải quân. Trong những tháng đầu tiên tại căn cứ Alpha 2, anh và nhóm Hỏa Lực Hải Quân đã điều phối khá nhiều công tác bắn yểm trợ từ các tuần dương hạm và khu trục hạm khác nhau đậu ngoài khơi. Có lẽ vì cha anh đã từng là hạm trưởng chiến hạm khi ông bị tử trận trong Thế Chiến Thứ Hai thành thử anh dành nhiều tình cảm cho những chiếc tầu anh không thể thấy được từ các vị trí hầm trú ẩn gần khu phi-quân-sự trong căn cứ A-2. Anh luôn luôn tin tưởng là họ sẵn sàng đáp ứng khi có yêu cầu và rất mong có dịp được thăm họ.

Từ lúc người Mỹ đổ bộ lần đầu tiên lên Việt Nam vào đầu năm 1965, lớp phòng thủ hỏa lực phụ trội bởi các đơn vị hải quân hoạt động trong tầm hải pháo của hàng chục chiếc tầu của Đệ Thất Hạm Đội là một yếu tố quan trọng cho sự thành công của người Mỹ chống lại Cộng sản. Khi phần lớn các đơn vị tác chiến của Hoa Kỳ triệt thoái khỏi Việt Nam vào giữa năm 1971, các chiến hạm của Đệ Thất Hạm Đội đã ở lại để giữ nguyên mức yểm trợ cho các đơn vị TQLC VNCH hoạt động gần bờ biển. Hiện nay vì không còn bao nhiêu người Mỹ phụ trách công tác yểm trợ này nữa thành thử mối quan hệ giữa những người Mỹ ở trên đất liền và ngoài khơi đã trở nên chặt chẽ và thân thiện hơn.

Cũng chẳng có gì lạ là, trong một ngày nắng ấm, khi mọi chuyện vẫn vô sự, viên sĩ quan liên lạc hỏa lực hải quân trên chiến hạm USS Rupertus (DD-851) gọi điện thoại vào bờ và hỏi George Philip có muốn bay lên thăm chiếc tầu gần đây vẫn từng giúp bắn yểm trợ hỏa lực hay không? Dĩ nhiên là Đại úy Philip chụp lấy cơ hội ngay lập tức. Anh dụ khị phi hành đoàn một chiếc Huey đưa anh ra tầu. Đây là lần đầu tiên phi hành đoàn Huey thử đáp xuống một chiến hạm đang lênh đênh trên biển thành thử cũng không phải là chuyện dễ dàng gì. Tuy nhiên nhóm phi hành đoàn này đã không hề ngại ngùng đáp ngay xuống con tầu mà còn tham gia vào đoàn thăm viếng chiếc Rupertus rồi cùng đi ăn trưa nữa.

Ngày hôm đó, điều làm George khoái trí nhất là sau khi đã quá ớn với các bữa ăn dã chiến của Hạ sĩ Tường rồi, anh lại có dịp được ngồi đàng hoàng với tấm khăn trải bàn thật sự, được ăn với bộ muỗng nĩa bạc thứ thiệt và – tuồng như anh đã qua đời và lên thiên đàng vậy – được ăn tráng miệng bằng kem lạnh thỏa thích. Khi đến giờ chia tay, viên hạm trưởng còn tặng cho mỗi vị khách một cái bật lửa có huy hiệu của chiếc Rupertus gắn trên đó và một hộp thịt bí-tết đông lạnh nữa.

Để đáp lại tấm thịnh tình theo đúng phong cách TQLC Hoa Kỳ, George mời lại viên chỉ huy chiếm hạm cho một sĩ quan lên bờ thăm căn cứ Alpha 2 trong một ngày trời để quan sát cuộc chiến trên bộ và đời sống của các chiến binh TQLC như thế nào. Khi anh chàng chuẩn úy hải quân đó trở về tầu chắc hẳn sẽ có khối chuyện chiến sự để mà kể lại, và có thể kể cho cả con cháu của anh sau nầy nữa. Những chuyện đó đã diễn ra trong những ngày tốt đẹp khi chưa có biến cố xấu nào đáng kể xảy ra.

Kể ra thì không phải tất cả mọi điều đều là chuyện đùa vui, ngay cả những khi chúng có dính dáng đến vui chơi. Thậm chí khi không có đụng độ với quân Bắc Việt, luôn luôn có những sự kiện xảy ra nhắc nhở mọi người rằng cuộc sống trên bờ cũng nghiêm trọng như thế nào.

Chuyện xảy ra là có một anh lính trẻ thuộc một trong các tiểu đoàn TQLC Việt Nam đóng gần căn cứ Alpha 2 đã thua một số tiền khá lớn khi chơi bạc với đồng đội. Viên Trung đội trưởng ra lệnh anh phải trả nợ khi hay tin anh muốn quỵt món tiền này. Trong một phút điên rồ tối hôm đó, hắn đã ném một quả lựu đạn vào trong lều của Trung đội trưởng làm chết một sĩ quan và làm bị thương nhiều người khác.

Sáng hôm sau, trước mặt toàn tiểu đoàn, phạm nhân nay vừa bị tuyên án tử hình và loại ra khỏi binh chủng TQLC, bị bắt phải tự đào lấy hố chôn để khi bị tiểu đội hành quyết bắn chết, thân xác anh sẽ rớt xuống hố làm công việc mai táng dễ dàng hơn. Các sĩ quan cố vấn Hoa Kỳ thường tránh có mặt trong những buổi xét xử kiểu TQLC như vậy và điều này khiến họ luôn luôn nhớ rằng họ đang ở Việt Nam.

Chương 16

Trở lại mặt trận, thế là xong

Mặc dù có chiến tranh hay không, nhưng một khi được đi học tại trường Sinh Ngữ Quốc Phòng DLI, bạn không thể nào mà không tìm dịp để đi một vòng vui chơi ở Carmel và Monterey, ấy thế mà George Philip chỉ chực ra đi. Anh đã chứng kiến quá nhiều cảnh chết chóc và hoang tàn rồi, đã được thỏa mãn đầy đủ tất cả những sự háo hức mà một người chiến sĩ thường gặp trước trận thử lửa đầu tiên. Anh đã từng tự nhủ: “liệu mình có đủ nghị lực hay không? Và có dám cầm súng đứng lên hay không?” Anh tự biết là mình đã trải qua những thứ đó rồi.

Cuộc chiến đã gần tàn và George không có nhiệm vụ phải trở lại Việt Nam nữa. Đối với hầu hết các quân nhân chuyên nghiệp Hoa Kỳ thì chiến tranh đã chấm dứt. Những cơ hội để được phục vụ, trừ các phi công và phi hành đoàn ra, đều đã bị cắt giảm đáng kể. Đối với các sĩ quan TQLC Hoa Kỳ thì nhiệm vụ cố vấn là nhu cầu đứng đắn duy nhất còn sót lại, ngoại trừ một số trách nhiệm đặc biệt khác. Nhưng TQLC là nghề của George và việc trở lại chiến trường chỉ là một nghĩa cử cao quý đáng phải làm mà thôi. Ngoài ra, dư luận chung trong nước có khuynh hướng ghét giới quân đội làm George rất chán nản. Mấy tay nhạc sĩ phản chiến như Neil Young, Joan Baez và bầu đoàn của họ chắc chẳng bao giờ đi vào Vùng I Chiến Thuật hay bất cứ nơi nào mà George sẽ phục vụ với những người bạn mới trong TQLC Việt Nam. Nhiệm vụ như một người cố vấn là một chuyện có ý nghĩa và đầy sức sống mà anh có thể đảm đương được.

George được thăng cấp Đại úy ngay trước khi hoàn tất khóa học tại trường Sinh Ngữ Quốc Phòng. Anh tận dụng một tháng phép được cấp thêm một lần nữa trước khi trở lại Đông Nam Á.

Chuyến công tác lần thứ hai này ít ồn ào và không quá căng thẳng như lần trước. Hiện nay không còn bao nhiêu người Mỹ hiện diện nữa thành thử anh gần như là chỉ có một mình trong chuyến bay và có thời giờ để suy ngẫm về hoàn cảnh riêng của mình. Anh cười thầm trong bụng khi nhớ lại chuyến đầu tiên anh đi Việt Nam vào đầu năm 1968. Lúc đó anh chỉ sợ là đã quá trễ và không có dịp tham gia vào cuộc chiến. Giờ đây, ngót bốn năm sau, anh đang trở lại một cuộc chiến tranh mà dưới quan điểm riêng của anh, vẫn chưa thấy được đoạn kết trong tầm nhìn đâu cả.

Tái hồi với Vùng I Chiến Thuật

Đời sống của các TQLC và binh lính Hoa Kỳ tại Việt Nam là một cuộc chiến đấu không ngừng với phong thổ địa lý. Điều này đặc biệt đúng đối với các đơn vị bộ binh vì họ phải luôn chịu đựng các yếu tố về sức nóng, bụi bặm, ẩm ướt, dơ dáy, đói khát và nỗi sợ hãi thường trực. Yếu tố thời gian cũng không kém phần nguy hiểm như kẻ thù quân Bắc Việt và nó dường như ngừng trôi trong khi các biến cố trong nước tưởng chừng như chuyển động với tốc độ chóng mặt, chắc chắn là ngoài sức tưởng tượng của họ.

Nỗi ám ảnh lớn nhất đối với người lính là tại quê nhà các người yêu hay vợ trẻ có thể thoát ra khỏi cái vũ trụ mà họ đang sống và xoay trở trong đó. Trong một số chiến binh còn có nỗi lo, cũng có thể pha chút giận dữ, khi những người thân không thể nào hiểu nổi sự độc nhất vô nhị của mối căng thẳng trong chiến trận tại Việt Nam.

Một điều khác thường nữa là cuộc sống của những người dân mà tài sản của họ lọt vào những nơi mà chiến tranh đang xảy ra. Đối với một số người sống nơi thành thị và hầu hết những người dân ở thôn quê, họ là thành phần chính của văn hóa Việt Nam, cuộc sống vẫn cứ tiếp diễn như thường lệ. Cho dù cảm tình của họ dành cho chính phủ VNCH, hay cho Cộng sản, đơn giản hơn là họ chỉ muốn được yên thân, người dân thường chỉ muốn có cơm ăn áo mặc, nhà ở và những thứ khác cần thiết cho cuộc sống.

Nhà văn nổi tiếng người Nga Fyodor Dostoevsky đã nhận xét con người là một sinh vật có khả năng thích ứng với tất cả mọi thứ. Có vẻ như ông đã mô tả những người dân thường Việt Nam sống tại nông thôn. Họ đã từng chịu đựng bao nhiêu thế hệ rồi và sẽ tiếp tục còn phải chịu đựng thêm mãi.

Trong các làng mạc và xã ấp hẻo lánh tại vùng phía Bắc miền Nam Việt Nam, cuộc sống hằng ngày xoay quanh việc cóp nhặt các nguồn lợi được cung cấp từ mảnh đất nghèo nàn và khô cằn. Gạo là mạch sống của mọi thứ. Trồng cấy, chăm sóc, gặt đập và giã gạo là đặc biệt quan trọng cho mọi cuộc sống. Ngoài lúa gạo ra, người nông dân còn nuôi thêm gà vịt, thỉnh thoảng một vài con heo và chài lưới bắt cá bất cứ chỗ nào có thể bắt được – cá biển, cá sông, rạch, cá từ các cánh đồng ngập nước hay những vũng nước tạo ra bởi mưa lũ nhiệt đới, bất kể ở đâu. Cá hầu như là nguồn cung cấp chất đạm chính ở khắp nơi.

Đối với những người Mỹ nào không thông cảm nổi sự dè dặt một cách khó hiểu của văn hóa Đông phương thì dân Việt Nam có vẻ chỉ là một phần vô hồn trong cái môi trường khắc nghiệt mà họ đã quá quen thuộc với những sự kinh hoàng của chiến tranh đang vây bủa. Khi một TQLC hay chiến sĩ Hoa Kỳ bình an sau chu kỳ nhiệm vụ của mình và trở về nhà thì những người dân địa phương nơi đó vẫn phải ở lại chốn cũ và sống tiếp trong cơn ác mộng mà những người Mỹ đã trải qua tại Việt Nam. Đối với người lính VNCH là những người có liên quan nhiều nhất đến cuộc chiến thì hầu hết bị người Mỹ bỏ quên hay không chú ý đến.

Hẳn nhiên là với địa vị một sĩ quan cấp úy, George Philip không biết nhiều về sự liên hệ chặt chẽ giữa binh đoàn TQLC Hoa Kỳ và binh chủng TQLC Việt Nam đã có từ năm 1954, lúc mà anh chỉ mới học đến lớp bốn. Rất ít người Mỹ, ngay cả những người đã từng tham dự mật thiết vào cuộc chiến từ 1965 đến 1971 biết được điều đó. Hầu hết chỉ biết đến “những kinh nghiệm về Việt Nam” trong đó sự liên quan của họ đối với quân lực VNCH hay binh chủng TQLC Việt Nam ở mức rất hạn chế.

Vào thời điểm anh đến phi trường Tân Sơn Nhất ở ngoại ô Sài Gòn để bắt đầu nhiệm vụ lần thứ hai của mình, Đại úy George Philip đã được huấn luyện cấp tốc về ngôn ngữ và văn hóa cần thiết. Trong số gần 400.000 TQLC Hoa Kỳ đã đến và đi khỏi Việt Nam tính đến giữa năm 1971, chỉ có non 600 người được bổ nhiệm làm cố vấn.

Nhiệm vụ cố vấn cho binh chủng TQLC Việt Nam là một trách nhiệm khá lạ lùng. Đến năm 1971, các cấp chỉ huy của chín Tiểu đoàn tác chiến và ba Tiểu đoàn pháo binh đều là Thiếu tá (cấp số của quân đội Hoa Kỳ là Trung tá). Trong khi hầu hết các sĩ quan Hoa Kỳ nhận nhiệm vụ cố vấn đều đã trải qua ít nhất một chu kỳ nhiệm vụ thì tất cả các cấp chỉ huy của các Tiểu đoàn VNCH đều khởi đầu binh nghiệp với cấp bậc Thiếu úy. Do họ chưa chết hay chưa bị trọng thương và vì cuộc chiến chưa chấm dứt, họ vẫn phải tại ngũ trong cái nhiệm vụ duy nhất và liên tục của họ.

Theo nhu cầu tác chiến của TQLC Việt Nam, mỗi Tiểu đoàn cần đến hai sĩ quan cố vấn Hoa Kỳ. Thông thường ngoài mặt trận, các Tiểu đoàn TQLC Việt Nam được chia ra thành hai bộ phận chỉ huy. Bộ phận đầu được gọi là ban chỉ huy Alpha, gồm sĩ quan Tiểu đoàn trưởng và sĩ quan cố vấn Hoa Kỳ thâm niên nhất, thường là một Đại úy hay Thiếu tá. Bộ phận thứ hai được chỉ huy bởi Tiểu đoàn phó. Nhóm thứ hai này gọi là ban chỉ huy Bravo, được thành lập với mục đích là trong trường hợp ban chỉ huy Alpha bị tiêu diệt hay bất khiển dụng thì Tiểu đoàn phó có thể lên thay thế. Quyền chỉ huy được phân chia như vậy có thể bảo đảm là kẻ thù không dễ dàng gì làm tê liệt toàn bộ cơ cấu tổ chức của một tiểu đoàn. Nếu tiểu đoàn có một cố vấn quân sự Hoa Kỳ thứ hai thì người này đi theo Tiểu đoàn phó và thường mang cấp bậc Đại úy hoặc kém thâm niên hơn người kia nếu cùng cấp bậc.

Một trong những điều tâm lý động viên tinh thần lớn nhất cho các binh sĩ là cho họ khái niệm là họ thuộc vào thành phần của một gia đình hay một nhóm mà mọi đồng đội có thể hoàn toàn tin cậy lẫn nhau. Tình huynh đệ chi binh đã được nâng lên ở (một) mức cao nhất không thấy nơi các đơn vị khác. Hầu như mọi người đã thể hiện lòng dũng cảm không phải vì phục tùng hay nhắm hưởng bổng lộc mà chỉ vì họ muốn bảo bọc lẫn nhau. Ít nhiều, nhiệm vụ cố vấn đã làm phức tạp thêm khái niệm này.

Các sĩ quan cố vấn Hoa Kỳ phần nào đã thoát ra khỏi những mối liên hệ chặt chẽ họ đã từng có với những người mà họ đã phục vụ chung, đã từng chỉ huy hay từng dưới quyền chỉ huy.

Với nhiệm vụ cố vấn, họ không có quyền hạn thật sự và vì là người Mỹ, mặc dù đã được huấn luyện về ngôn ngữ, hầu hết cũng chưa có đủ khả năng để trao đổi một cách chân thành và sâu sắc nhất với những quân nhân mà họ chia sẻ các khó khăn của cuộc đời lính chiến. Không thế nào mà không phải trải qua những giây phút cô đơn, nhất là khi khả năng của họ lúc ban đầu đang bị những người họ làm cố vấn và các binh sĩ chung quanh đánh giá một cách lạnh nhạt. Thể tạng những người Hoa Kỳ cao lớn và lông lá cũng là một đề tài để họ quan sát.

Mỗi một Tiểu đoàn trưởng TQLC Việt Nam đều có ít nhất là tám đến mười năm tác chiến lâu hơn so với một cố vấn Hoa Kỳ thâm niên và lão luyện nhất. Do đó kinh nghiệm chiến đấu không phải là mặt mạnh của các cố vấn Hoa Kỳ.

Dù không thâm niên bằng nhưng nhu cầu cần cố vấn Hoa Kỳ rất cao vì họ được sống trong một văn hóa đã thấm nhuần các khái niệm thực tế về sự phối hợp và sử dụng hỏa lực một cách có hiệu quả. Ngay cả trong một vài trường hợp hiếm hoi, dù sĩ quan Việt Nam không ưa các cố vấn đi theo họ lắm nhưng họ không bao giờ chê các phương tiện hỏa lực mà cố vấn Hoa Kỳ nắm trong tay.

Ngoài khả năng có thể gọi hỏa lực yểm trợ cần thiết khi được yêu cầu và đòi hỏi, các cố vấn Hoa Kỳ đều phải nhớ, giống như khi họ còn chỉ huy trung đội và đại đội, rằng họ luôn luôn bị những người chung quanh quan sát họ. Tâm trạng cô đơn của người cố vấn còn tăng thêm vì sự khác biệt tương đối so với các binh sĩ Việt Nam mà họ đang phục vụ và sống chung với nhau.

Cho đến năm 1971, TQLC Việt Nam đã có được một khả năng về pháo binh khá hùng hậu. Điều mà họ chưa có, và có lẽ không bao giờ có được là một hạm đội hải quân với số lượng vô giới hạn về đạn hải pháo bắn đi từ các hộ tống hạm và chiến hạm như Hải quân Hoa Kỳ. Họ cũng không thể nào có nổi một không lực với khả năng thả một khối lượng bom như một cuộc không tập ARCLIGHT B-52 hay bất kỳ phóng pháo – chiến đấu cơ nào khác mà Không Lực Hoa Kỳ đang có trong tay.

Mặc dù cố vấn Hoa Kỳ có thể được châm chước về những phong cách khác lạ của người ngoại quốc, đặc biệt nếu anh là người giỏi hoặc anh hòa đồng tốt với những người anh trực tiếp làm việc chung, chẳng hạn như nhân viên truyền tin và đám lính “ba trợn,” tức những người mà các lời rỉ tai tốt hay xấu sẽ được lan truyền tới những người khác trong tiểu đoàn, anh vẫn luôn luôn phải nhớ anh là ai và đang ở đâu.

Trên thực tế, cố vấn Hoa Kỳ ngoài chuyện phải can trường và tuyệt giỏi về công tác phối hợp hỏa lực yểm trợ, còn phải là viên “đại sứ” Hoa Kỳ trong bộ quân phục rằn ri của TQLC Việt Nam nữa. Trong mọi tình huống, cố vấn Hoa Kỳ phải biết thông cảm với những sắc thái văn hóa và sự khác biệt giữa những gì anh vẫn làm lúc còn là TQLC Hoa Kỳ và những chuyện cần làm bây giờ trong binh chủng TQLC Việt Nam. Quan trọng hơn hết là anh phải biết thế nào là “thể diện” và “giữ thể diện.”

Khuynh hướng của người Mỹ muốn giải quyết các vấn đề một cách trực tiếp và chóng vánh nhất thường đi ngược lại với phong thái Khổng giáo. Những vi phạm nghiêm trọng đến các điều nhạy cảm về văn hóa một cách nghịch lý có thể thành một vấn đề lớn. Một cố vấn khôn ngoan cần phải biết cách đối phó với những vấn đề này mọi lúc, mỗi ngày.

Tất cả các sĩ quan TQLC Hoa Kỳ đã từng làm việc chung với TQLC Việt Nam đều trải qua những giai đoạn bị cô lập và lẻ loi, mặc dù là sau này họ có thể gần gũi với các đồng đội TQLC Việt Nam hơn. Điều này khiến cho tình bạn giữa các cố vấn Hoa Kỳ với nhau vô cùng quan trọng, nhất là trong thời kỳ Việt Nam hóa chiến tranh đã khiến cho sự hiện diện của người Mỹ trên đất nước mà họ đang giúp đỡ càng lúc càng vắng dần. Khi các đơn vị được nghỉ ngơi dưỡng quân tại Thủ Đức gần Sài Gòn thì các sĩ quan Hoa Kỳ thường tìm gặp nhau ngoài giờ làm việc. Chính trong một dịp như vậy mà Đại úy George Philip đã gặp được một số người mà sau này trở thành những người bạn thân thiết nhất.

Bằng trực giác và được nghe qua những mẩu chuyện cũng như lời đồn đãi trước khi đến Việt Nam, George tin chắc là hầu hết các cố vấn Hoa Kỳ có mặt tại Việt Nam đều là những tay chiến binh kỳ cựu, những kỳ tích chân chính được lưu truyền trong tập thể TQLC Hoa Kỳ. Trong hai cuộc Thế Chiến Thứ Nhất và Thứ Hai, những nhân vật như John Ripley, Ray Smith, Walt Boomer và nhiều người nổi danh can trường khác nữa luôn luôn được dư luận Hoa Kỳ trân trọng và ghi nhận. Cuộc chiến này thì khác hẳn. Trong khi ai cũng biết đến Trung úy Calley và những hành động bỉ ổi của hắn tại Mỹ Lai thì chỉ có cái nhóm nhỏ chuyên nghiệp mới biết đến ai là những thủ lĩnh thật sự và những hành động dũng cảm nào mà họ đã thực hiện được.

George cảm thấy rằng trong chu kỳ nhiệm vụ trước đây, khi anh là TQLC Hoa Kỳ đánh nhau trên Vùng I Chiến Thuật thì cũng giống như anh tham dự một đội bóng loại xoàng. Nay làm cố vấn Hoa Kỳ, anh hiểu ra là anh đã được tham gia vào một đội siêu đẳng. Nhóm “cầu thủ” tài danh mà binh đoàn TQLC Hoa Kỳ đã tập hợp cho nhiệm vụ đặc biệt này là những sĩ quan trẻ tài ba nhất. George tự cảm thấy vừa khiêm tốn vừa hãnh diện.

Cuộc sống vẫn tiếp diễn

Cho đến mùa Hè năm 1971 có vào khoảng hơn 200 triệu người Hoa Kỳ chưa bao giờ đổ mồ hôi hay xương máu ngày nào tại Đông Nam Á. Do đó, đối với hầu hết trong số họ, Việt Nam chỉ là một sự phiền nhiễu vu vơ gây ra sự bực mình hằng đêm khi xem truyền hình hoặc chỉ là một vấn đề làm khó chịu và gây thất vọng.

Đối với những người trong nước, cuộc chiến Việt Nam vẫn còn ảnh hưởng đến họ và làm họ thay đổi theo những chiều hướng rất khó diễn tả, khó lường được và cũng khó hiểu nữa. Những sự thay đổi và biến động hiện nay trong xã hội, phong trào nhân quyền, tệ nạn ma túy, cách mạng về tình dục, sự bất tuân mọi hình thức của quyền lực chính quyền, tất cả những thứ đó dường như quyện vào nhau và là thành phần của một hiện tượng Việt Nam lớn hơn bao trùm tất cả lứa tuổi đủ già dặn để nhớ lại là đã xem được những cuốn phim như “Leave it to Beaver” hay “The Adventures of Ozzie and Harriet” trước khi những cuốn phim này được mang ra chiếu lại.

Cho đến mùa Hè năm 1971, nước Mỹ đã bắt đầu bước qua trang sử mới. Số người Mỹ còn ở lại Việt Nam mang cái ảo tưởng là mức độ rủi ro của họ không đáng kể vì chỉ có một số ít trong số hơn 100 ngàn người còn ở lại Việt Nam được lãnh các nhiệm vụ nguy hiểm. Lệnh động viên vẫn còn hiệu lực nhưng đã tiết giảm dần. Số lượng tổn thất giảm đáng kể so với các năm 1968 và 1969. Ngay cả âm nhạc cũng có vẻ đã vượt qua thời kỳ chiến tranh vì những bản nhạc phản chiến cũng đã ít dần đi.

Cho đến mùa Hè 1971 rõ ràng là tương lai của nước Mỹ không có hình ảnh của Việt Nam trong đó nữa. Tuy nhiên các kỷ niệm về Việt Nam vẫn còn trong kính chiếu hậu, nhất là đối với các thanh niên đã từng qua đó, đã trở về và đang cố gắng mưu cầu lại cuộc sống bình thường, bất kể những ước vọng đó như thế nào.

Trong số khoảng 43.000 người được động viên vào binh đoàn TQLC Hoa Kỳ thì có rất ít người được chỉ huy một trung đội tác chiến. Mặc dù không có hồ sơ ghi chép chính xác nhưng có lẽ Chuck Goggin là người đã nắm kỷ lục thời gian nhanh nhất từ Hạ sĩ lên Trung sĩ chỉ trong vòng hai tháng, và đã được nắm quyền chỉ huy trung đội.

Chiến Thương Bội Tinh duy nhất mà anh đã được trao tặng mặc dù anh đã bị thương ba lần khác nhau bởi đạn thù đã nói lên cái thói quen của những chiến sĩ như anh. Họ vẫn thường từ chối không chịu cho tản thương hay công nhận là đã bị thương mà chỉ muốn ở lại chiến đấu cùng với đồng đội trong rừng đang cần đến họ.

Đại đội trưởng John Ripley đã đề nghị anh được huân chương Silver Star nhưng sau đó nó đã bị hạ xuống còn huy chương Bronze Star vì trong thời gian đó cấp chỉ huy của Tiểu đoàn 3 thuộc Sư đoàn 3 rất bủn xỉn trong việc tưởng thưởng các loại huy chương anh dũng.

Được giải ngũ vào ngày 10 tháng Hai năm 1968, gần hai năm sau ngày nhập ngũ, Chuck Goggin đến Vero Beach, Florida chín ngày sau đó để tham dự khóa tập luyện mùa Xuân với đội bóng chày Dodgers. Trong khi các đồng đội cũ của anh còn ở Việt Nam và tham dự hàng loạt trận đánh kể từ cuộc Tổng Công Kích Tết Mậu Thân thì giờ đây Chuck sống ngoài lề và tách ra khỏi những chuyện đó. Hiện anh cũng có những “trận đánh” riêng của anh để được ở lại trong đội bóng.

Trong phạm vi các cầu thủ đội bóng chày có rất ít hay hầu như không có các cuộc trao đổi về chiến tranh tại Việt Nam thành thử chẳng ai màng tới chuyện Chuck đã làm gì trong thời gian đó. Chuyện duy nhất mọi người quan tâm là không phải đi Việt Nam. Trên thực tế, anh biết nhiều cầu thủ đã cố ý tham gia các đơn vị trừ bị hay Vệ Binh Quốc Gia chỉ vì muốn tránh bị phục vụ tại Việt Nam. Huy chương này hay huy chương kia chẳng có nghĩa lý gì đối với những người chỉ muốn theo đuổi những mục đích vinh thân phì gia.

Từ kỳ tập luyện mùa Xuân năm 1968 cho mãi đến mùa Hè 1971, cuộc sống của Chuck không sôi nổi như các cuộc hành quân tại Vùng I Chiến Thuật mà chỉ là một sự mờ ảo của những hoạt động không dứt của một thế giới xoay quanh môn bóng chày. Tiếp theo khóa huấn luyện mùa Xuân đầu tiên, anh chơi cho đội tuyển hạng AA tại Albuquerque suốt mùa hè, còn mùa Đông thì tại Arizona, nơi anh được Tommy Lasorda dìu dắt, một người mà anh đặc biệt quý mến. Năm sau, cũng trong tổ chức của Dodgers và vẫn dưới quyền huấn luyện của Lasorda, anh chơi cho đội AAA tại Spokane. Sau đó anh được hoán đổi cho tổ chức Pirates để Dodgers lấy về một tay ném bóng trẻ hơn, là Jim Bunning.

Chuck Goggin chơi cho các đội AA và AAA của Columbus, Charleston, Waterbury tại Connecticut và còn dành thời gian để chơi cho đội Mexico trong mùa Đông nữa. Trong suốt thời gian đó, qua biết bao nhiêu lần bị chấn thương trong đó có một lần bị gãy cổ chân khá nặng, Chuck Goggin vẫn chịu đựng được và cố gắng vươn lên cao. Anh hy vọng anh sẽ được vào đội tuyển các đội ngoại hạng.

Cho đến mùa Hè năm 1971 thì hầu như không có ngày nào trôi qua mà Chuck không nghĩ về thời gian anh phục vụ tại Việt Nam mặc dù anh không hề kể lại cho ai nghe về kinh nghiệm của anh về Việt Nam bao giờ.

Cho đến mùa Hè năm 1971 Chuck Goggin đã gắn chặt đời mình vào bóng chày và lập gia đình với một cô dâu mới. Anh đã đoạn tuyệt với quá khứ. Anh không hề tiếc nuối thời gian qua tại Việt Nam nhưng anh vui là đối với anh, đó chỉ là kỷ niệm và không phải là cuộc sống hiện tại nữa.

Việt Nam… Phần hai

Chuyến bay đến Tân Sơn Nhất không xảy ra biến cố gì. Trong lần nhiệm vụ trước, Đại úy George Philip chưa bao giờ xuống đến Sài Gòn. Tất cả kinh nghiệm của anh với Việt Nam, giống như các TQLC Hoa Kỳ khác, là đến, chiến đấu và ra đi, mọi chuyện đều xảy ra tuốt phía Bắc và trong phạm vi Vùng I Chiến Thuật.

Lúc đến nơi, George được hai người cố vấn đồng đội ra đón và giúp làm các thủ tục cần thiết tại phi trường. Ngoại trừ đây đó có những vị trí được tấn bao cát dọc theo bên đường đưa vào thành phố cùng sự hiện diện của quân nhân và cảnh sát Việt Nam, người ta cũng khó mà biết là vào thời điểm tháng Tám 1971, chiến tranh vẫn còn đang xảy ra.

Thành phố Sài Gòn náo nhiệt với cuộc sống và buôn bán. George Philip rất thích ngắm cảnh và sự náo nhiệt của đường phố nhưng anh lại rất hãi hùng về cách lái xe của dân chúng. Anh tưởng chừng như có thể bị tử thương ngay trong ngày đầu tiên khi vừa lái ra khỏi phi trường.

Từ phi trường họ lái thẳng về Bộ Tư Lệnh TQLC Việt Nam ngay trung tâm Sài Gòn. George được viên chỉ huy phó cố vấn đón tiếp. Anh cũng được phát đồ trận rằn ri (George đã gởi kích thước của mình đến trước để thợ may sẵn sàng quân phục khi anh đến nơi là có ngay) và cái nón bê-rê đặc biệt mà anh sẽ đội trong suốt một năm phục vụ. Vì đã trễ rồi và vì đằng nào những thủ tục giấy tờ và thời gian hội nhập cũng phải mất vài ngày thành thử George được cho về nhằm kịp lấy phòng tại khách sạn Splendid, cũng trong trung tâm thành phố, nơi mà hầu hết cố vấn Hoa Kỳ đang trú ngụ.

Mặc dù rất mệt nhưng anh cũng gia nhập một nhóm cố vấn gồm các Thiếu tá và Đại úy, tất cả đều thâm niên hơn anh. Họ mới trở về từ mặt trận và rủ nhau đi câu lạc bộ Hòa Bình, một chốn ưa thích tại Sài Gòn mà các cố vấn Hoa Kỳ thường chọn để lui tới. Ngay từ lúc anh mới ngồi xuống và chưa kịp uống ngụm bia đầu tiên, anh đã thấy rõ ràng là cái nhóm sĩ quan TQLC Hoa Kỳ này hết sức đặc biệt rồi. Anh hiểu ngay là anh đang nhập bọn với những nhân vật tên tuổi. Tâm trạng anh giống như đã được gia nhập vào nhóm Robin Hood của thế kỷ 20. Nhóm người thần kỳ này là một kinh nghiệm duy nhất từ trước đến nay đối với anh.

Anh định cáo lui sớm để nghỉ ngơi hầu lấy lại sức vì sự sai biệt về múi giờ đã làm anh thiếu ngủ và trong máy bay anh cũng không ngủ được bao lâu. Thiếu tá Andy DeBona *, một trong những người kỳ diệu nhất trong nhóm, có thể tượng trưng cho nhân vật Little John trong chuyện Robin Hood, đã phản đối ý định của viên Đại úy trẻ không muốn ở lại suốt buổi tối với nhóm. Lúc George đứng dậy lễ phép muốn cáo từ, Thiếu tá DeBona hỏi anh:

“Anh định đi đâu đấy?”

George cố giải thích.

“Dẹp đi ngay. Anh phải ở đây uống với chúng tôi đã.”

Thế là George bị kẹt lại. Tất cả những gì viên Đại úy trẻ có thể đáp lại cũng chỉ tương tự như tâm trạng của một sinh viên sĩ quan Hải quân đối với cấp trên:

“Xin tuân lệnh thượng cấp.”

__________________________________________________________

* Vào tháng Chín năm 1967, Andy DeBona là Đại đội trưởng Đại đội M, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 26 TQLC Hoa Kỳ. Anh được tưởng thưởng huân chương Navy Cross vì lòng dũng cảm đặc biệt trong trận đánh đẫm máu với bộ đội Bắc Việt tại Cồn Thiên. DeBona đã là một huyền thoại lúc anh còn trong TQLC Hoa Kỳ. Những hành động của anh khi làm cố vấn quân sự cho Tiểu Đoàn 7 TQLC Việt Nam còn làm cho anh nổi danh thêm với tư cách là một người chiến sĩ.