Người thiếu phụ trong chiếc áo dài màu tím sẫm đang bước vào chợ. Trạc khoảng tứ tuần, nhưng thoạt trông, nàng có lẽ trẻ hơn. Trên khuôn mặt không trang điểm gì nhiều, vẫn toát lên một vẻ đẹp tự nhiên cho dù hơi buồn. Mái tóc dài ,óng dày, đọng lưng chừng ngang lưng. Và đôi mắt! Đôi mắt đẹp chừng như được thấy sau lớp sương thoáng phớt, áng đọng lại trong tâm thị người đối diện vẻ đẹp thánh thiện, vô phàm….
Hạ Phượng! Lẽ nào lại là nàng…. Cũng không hẳn? Nhưng đúng là nàng. Làm sao tôi có thể quên được người con gái có đôi mắt thật lạ ấy. Thời gian đã bao lâu rồi nhỉ? Lâu rồi. Đủ lâu để hoai rữa một dung ảnh, thay đổi một hình hài, dung mạo, cuộc sống của một con người như tôi. Nhưng với nàng vẫn vậy. Vẫn mái tóc này, đôi mắt ấy, vẫn hiện thân của khung ảnh hoàng hôn đầy sắc tím của mùa hạ và dư âm câu nói của nàng vẫn văng vẳng bên tai. “ Nguyên cũng đừng trách tại đâu Hạ buồn. Hạ buồn vì có nhũng buổi hoàng hôn đầy sắc tím và trong bốn mùa chừng chỉ có mùa hạ mới có điều đó !” Câu nói ấy đã gặm nhấm tâm hồn tôi suốt một quãng đời, bởi lẽ tôi chưa từng hiểu nó, ngay cả lúc tôi mất nàng.
Nhưng nàng tìm gì ở đây. Một phiên chợ chiều gần vãng….
Những bước chân vô tâm một thời đã từng là tiếng gõ nhịp con tim tôi , trên con đường dẫn đến ngôi trường tỉnh lẻ, giờ nó lại vô tình dắt những dòng hồi niệm từ chân trời xa xôi nào đó của ký ức chợt ùa về làm lòng tôi trở nên xốn xang.
Bên kia đường, những cánh phượng đỏ thẫm bị cơn gió thổi tung, va đập vào đôi mắt , tựa những đốm lửa còn cháy âm ỉ trong lò than dĩ vãng tựa đã lụi tàn.

****
Đó là một mùa hạ! Những mùa hạ luôn đến thật bất chợt, không lới báo hiệu. Đôi khi không giọng ngân nga của con ve sầu_ Gã tu sĩ thường niệm hoài để ru mùa hạ vào những cơn mê buồn nhọc nhoài. Một sớm tôi tỉnh dậy , bỗng dưng nhận thấy hàng phượng trước ngõ đã điểm sắc đỏ tự bao giờ. Hạ đến đột ngột thật! Hạ như trỗi dậy từ sự rũ tàn của mùa xuân. Thời gian chừng như thay áo, khoác màu đỏ rực của những cánh phượng dạo chơi đó đây. Đôi lúc , tôi thoáng nhận diện nàng với dáng trầm tư, trên ghế đá công viên hay trên bãi biển vắng người. Có lẽ thưở ấy, tôi là gã thiếu niên khờ khạo hay hoang tưởng. Tôi thường lang thang trên những con đường vắng, nơi có hàng phượng cỗi vươn những cánh tay sần sùi, dáng chai lì như sự thách đố với thời gian. Thân cây đứng đây, bao mùa hạ đã qua. Đã bao lần thân cây hiến tế những cánh hoa đỏ rực của mình cho cội đất, cho ánh mặt trời gắt gỏng mùa hạ, cơn gió nồm vô tình, đám học trò ngỗ nghịch bọn tôi và cả những tâm hồn mơ mộng như nàng.
… “ Em đứng lên gọi tên mùa hạ…’ Người con gái có cái giọng hơi giống Khánh Ly, có đôi mắt thật buồn trong tối văn nghệ hôm nay, đang ngồi cạnh tôi. Có lẽ nàng sẽ không gây cho tôi bất kỳ sự chú ý nào, nếu không có nhạc phẩm “ Gọi tên bốn mùa” mà nàng vừa ca. Thú thực, tôi là thằng mê nhạc Trịnh hơn mê gái. Những dòng nhạc trong điệu Slow hoặc Boston , với tôi, có lẽ dễ gần gũi hơn nhiều so với những thực thể “ Nắng sớm, mưa chiều” trời cho đó!
Nhưng bây giờ , nàng ngồi đó bên cạnh. Tà áo dài trắng. mái tóc dài che một nữa khuôn mặt. những ngón tay gầy vô tâm , xoay xoay một cánh phượng thẫm. Dưới ánh nến chập chờn, nàng như hiện lên từ một bức tranh chì tuyệt tác . hay đúng hơn , cái thực thể lặng lẽ ấy, như vừa thoát thai khỏi một dòng nhạc, đang miên man gọi nắng về của Trịnh…. Rất vô tình, tiếng trumpet đang chơi bên ngoài chợt chững lại, làm hồn người vướng giữa cõi hư thực.
“ _ Làm quen đi Nguyên. Đây Hạ Phượng!” Sau lời giới thiệu của thằng bạn. Tôi mim cười, gật đầu chào nàng. Gần như ở đầu bên kia của một khoảng không gian thật xa, nàng cũng mỉm cười gật đầu. Đôi lúc nghĩ lại, tôi có cảm tưởng âm thanh đó có mang tố chất của định mệnh thì phải. Những sợi tơ vô hình chăng bẫy hai linh hồn, sau khúc ngoặt, dẫn dụ họ về một cửa ngục.
“ Lúc nãy nghe Phượng hát hay thật! Chừng như Phượng thích nhạc Trịnh lắm thì phải?” Tàm tạm với câu hỏi không đến nhạt nhẽo. Tôi đưa mắt sang nàng tìm câu trả lời.
_ Mỗi bài hát đều mang tâm rạng riêng của nhạc sĩ, khi nó trùng với tâm trạng mình thì hát sẽ hay thôi, đúng không anh?
_ Nhưng đâu phủ nhận được tài năng người diễn xuất!
Phải nói trước giờ chưa bao giờ tôi nhả được một câu hay đến vậy. Chắc nhờ mấy cuốn tiểu thuyết tình cảm, mà thằng bạn cho mượn mấy hôm trước.
Nhưng nàng không trả lời, chỉ im lặng. Một nụ cười sẽ thoáng qua vành môi. Nụ cười không hẳn dành cho tôi, mà cho một dòng suy nghĩ lạc lõng nào đó, ẩn trong đôi mắt và niềm vui nhỏ làm nó ánh lên như trăm nghìn mảnh vỡ bị đập nát của chiếc gương phiền muộn, phản chiếu thứ ánh sáng lấp lánh, trên các mặt đa diện của chúng­ _ Thứ ánh sáng lưu tinh trong vũ trụ bí ẩn và thẳm sâu…

****
Đêm ấy, tôi là người được cái diễm phúc đưa nàng về nhà, trước những cặp mắt đầy ngạc nhiên của đám bạn trai.
Nhà nàng , một ngôi biệt thự nhỏ, nằm lùi sâu trong một con hẻm vắng người. những ngọn đèn đường chừng đã mệt nhoài với thời gian, giờ ủ rũ, hắt xuống chúng tôi những quầng sáng yếu ớt. Đêm trong vắt. Những ngôi sao uể oải trong một đêm oi bức, giương con mắt mất ngủ, thao láo ngó xuống cõi trần. Tôi thả bước cạnh nàng, im lặng. Không gian xao động trong sự im lặng chất chứa những suy nghĩ mông lung từ hai con người.
Rồi bỗng nàng chỉ về một ngôi sao đang rơi:
_ Anh Nguyên! Xem sao rơi kìa.
Một vệt sáng lóe lên , vắt ngang nền trời, rồi chìm khuất, tắt lịm khi rơi vào vùng bóng tối sâu thẳm phía đường chân trời.
_ Ngôi sao của mùa hạ đó! Tôi đùa.
_ Sao anh biết? Nàng lại hỏi lần nữa.
_ Chỉ có ngôi sao của mùa hạ mới mang sắc tím thế kia.
_ Nhưng nó sẽ rơi về đâu vậy anh?
Tôi im lặng. câu hỏi vô tình của nàng bỗng khơi trong tôi một ý niệm. những ngôi sao sẽ rơi về đâu Phượng nhỉ. Chắc nó cũng có con đường của nó…nhưng để nàng vui, tôi bèn nói:
_ Chắc đêm nay nó sẽ rơi vào mắt một cô gái! Ung thành một giấc mơ đẹp!…
Đi bên chẳng hiểu nàng có suy nghĩ gì về câu nói ấy không, chỉ thấy, nàng thả cái nhìn bâng quơ. Bước chân đánh lạc hẳn sang một bên.

****
Tiếng trống tan trường vừa điểm. Tiếng trống cuối cùng của đời học trò vang lên nặng nề, rời rạc. Thật ra nó cũng không gây ra trong tâm hồn bọn học sinh ngỗ ngược chúng tôi tí xúc cảm nào cả. Mười mấy năm khoác màu áo trắng, ghánh cái trách nhiệm nặng nề với những con số tính toán nhức đầu, những bài học dăng dẳng, hôm nay bỗng biến mất một cách màu nhiệm. Thậm chí nhìn mặt những đứa bạn, tôi còn thấy chúng trẻ trung hơn là đằng khác. Đã qua thời những ông cụ non không thuộc bài, ngồi khép nép ở một góc lớp học. Thàng Sơn ngồi cạnh tôi, đang vơ sách vở bỏ vào cặp miệng nhắc:
_ Mau lên mày! Bữa nay đá banh thả cửa nghe!
Ngồi cạnh , tôi đang đưa mắt ngó theo mấy cái bóng hồng bên ngoài, nghe nó nói, cũng tức cười “ Rồi ở đó cho mày đá banh suốt kiếp!”. Nghĩ vậy, nhưng tôi cũng vờ uể oải.
_ Trưa nay tao mắc việc. Tụi mày vui vẻ nghe!
_ Ái chà! Biết tỏng bạn rồi. Lại bận đưa em vào hạ chứ gì? Tao thấy mấy lần. Cảnh cáo lần đầu, lần sau tao hê!
Nói dứt câu, nó vội vã xáh cặp táp nhảy ra ngoài, chạy theo bọn nam sinh trong lớp. Lớp học vắng ngắt. Những đứa con gái cuối cùng cũng đã ra về. Chỉ còn mỗi mình, tôi đưa mắt ngóng ra ngoài, nới có hàng phượng vĩ chạy dọc theo sân bóng chuyền. Hàng phượng đứng im lìm trong nắng. Tứng tán phượng nở bung như lõa sắc đỏ thẫm, lộ mình giữa cái nắng hừng hực của buổi trưa. Ươm chút khoái cảm cho trưa hạ thêm thi vị. Có lẽ một đời phượng chỉ thế! Một khoảng thời gian ngắn ngủi, non nửa buổi trưa hè nắng gắt. Rồi màn chiều nhập nhoạng buông, một khi làn gió vô tình ngoài biển thổi vào. Thổi về đâu không rõ, mang theo những xác phượng thẫm màu, để lại trên khoảng sân này, một khoảng trống vắng, một nỗi buồn mênh mang của hạ.

****
Nàng sinh hạ trong một gia đình khá giả, nhưng chẳng mấy đầm ấm. Tôi có thể tìm thấy ở Hạ Phượng, hai con người khác biệt. Một sống động vui tươi bên tôi và một lặng lẽ có chiều sâu nội tâm, trong gia đình. Nàng không bao giờ nói điều đó, nhưng qua bạn bè và những lần đến chơi, tôi cũng nhận thấy phần nào. Cha nàng_ Một ông già luôn cáu gắt, ít giao tế. Con bệnh nảy sinh từ những thất bạn liên tiếp trên thương trường, dẫn đến sự suy sụp của một thương nhân cao ngạo.Mẹ nàng, một người luật sư có tiếng, đã mất khi nàng còn nhỏ. Người mẹ kế cũng rất đẹp. Một người đàn bà nhẫn nhục, với mọt cuộc đời bị đày đọa trong chứng tâm thần. Nàng có một đứa em gái. Đứa em cùng cha khác mẹ mà nàng rất mực thương yêu. Nhưng rồi cách đây vài năm, cô em gái bị mất trong một tai nạn xe cộ. Sau cái tang ấy, bầu không khí gia đình chừng như bao trùm bởi một sự lãnh cảm nặng nề. Công việc làm ăn thất bại. tài sản tiêu tán. Nàng sống như một chiếc bóng trong sự hiện diện của hai chiếc bóng, dưới không gian của một hầm mộ. Có lẽ niềm vui duy nhất trong gia đình còn rơi rớt lại trên khuôn mặt của người vú già. Nhưng nó chỉ là ngọn nến tàn leo loét. Không đủ thắp sáng một chân dung.
Nàng ra đời trong một mùa hạ, để rồi những mùa hạ lại nối tiếp nhau ra đi, bước qua đời nàng, để lại những nỗi buồn trong tâm hồn người con gái đa cảm ấy.
…” Trẻ thơ ơi! Trẻ thơ ơi! Tin buồn từ ngày mẹ cho em mang nặng kiếp người!” Dòng nhạc Trịnh vọng lại từ đâu đó xa xăm. Lời hát của nàng trong đêm văn nghệ tối nao, cũng hẳn đã diễn tả nỗi đau âm thầm của một sắc hoa ….
****
Bẵng đi một thời gian khá lâu, tôi không gặp lại nàng. Rồi cái tin nàng đi lấy chồng, đến với tôi vào một trong những chuỗi ngày tàn rơi rớt cuối hạ. Chồng nàng, một người đàn ông đã khá luống tuổi, có một đời vợ. Một thương gia khá lớn ở một thành phố. Người ta đồn nàng thất tình nên phẫn đời. Người lại bảo, gia đình nàng mắc món nợ lớn nên ép nàng gán nợ. Mấy đứa bạn nói, tại tính nàng ngạo mạn, tự cao… Với tôi chỉ biết, đó là chuỗi ngày buồn nhất trong đời. Có thứ tình yêu đến khá muộn màng. Nó cố đoái tới những gì mà hôm nay đã là ký ức và sự hiện diện của nó, chỉ nhắc ta với về những khung hình của hoài niệm mà thôi.
Ít lâu sau, ngôi biệt thự được sang lại cho người khác. Gia đình nàng cũng người chồng mới cưới dọn về thành phố. Thời gian trôi dần. Thời gian không già bao giờ, nhưng mỗi con người lại tìm thấy sự già cỗi chính mình khi nhìn lại những cột mốc quá khứ. Cũng vậy. không tránh khỏi những quy luật, những khoảng thời gian tím sẫm sắc chiều của hạ cũng xa dần , xa dần khuất hẳn ngoài tầm hồi niệm. Đời người còn bươn chải về phái trước…

****
Đã hơn tiếng đồng hồ đi qua, từ lúc tôi bước chân vào cái quán nhỏ này. Cốc cafe trên bàn đã cạn. Trên cái gạt tàn nằm gần đó, nằm chỏng chơ gần chục mẫu tàn. Thời gian trôi thật chậm , mệt nhoài nhưng không gột mất vẻ háo hức của một kẻ trong tâm trạng mong ngóng. Tôi đợi một người!
Chiều nào nàng cũng qua đây. nhà nàng là căn hộ hai tầng nằm cuối con đường. Đôi lúc nhìn lên tôi thoáng thấy sự có mặt của hai đứa nhỏ, có lẽ con nàng! Trưỡ nhà có một cây phượng cỗi, xác phượng thẫm rơi đầy trên sân. Sắc phượng hôm nay gợi lóe một tia hy vọng. Chẳng biết là gì nhưng sao vẫn có!
… Hai đứa nhỏ bước vào quán. Chúng ngôi ở hàng ghế phái trước, trông ra đường. Nhìn chúng khỏng 16-17, có lẽ học sinh. Lúc đầu tôi không để ý đến chúng, nhưng cuộc nói chuyện bỗng lôi tôi vào sự quan tâm. Chuyện về một người đàn bà!
“_ Hạ à! Mình luôn ước có một người mẹ như mẹ Hạ. Vừa giỏi giang, vừa đẹp, lại vừa thương con. Mẹ mình ở nhà không được vậy đâu!”
Con nhoe cắt tóc ngắn cũn nói với con nhỏ tóc dài.” _ Nhưng sao thấy mặt mẹ hạ buồn buồn. Không hiểu có vấn đề chi?”
Nhỏ tóc dài trầm ngâm, giọng Huế rặt”_ Mình không biết nữa nhưng mình rất thương mẹ Thu à! Không phải ở nhà chỉ mỗi mình là con gái, nên mẹ mới thương mình như vậy. Đời mẹ mình không trơn tru như người ta tưởng đâu.”
_ Vậy sao? Con nhỏ tóc ngắn thốt lên, ngạc nghiên.
_ Ừ có lẽ vậy! Chẳng ai hiểu nổi nội tâm bà cả, kể cả ba mình. Có thời bà chỉ sống trong thế giới của bà mà thôi. Nhưng từ lúc có tụi mình, cái thế giới đó mất đi, nhường chỗ cho trách nhiệm làm mẹ. Điều này mình cảm nhận, nói ra thế thôi!”
_ Vậy chuyện hôn nhân của ba mẹ Hạ có vấn đề hả? Nó lại hỏi. Kể mình nghe với! Mình hứa không nói với ai đâu.
_ Hứa với mình nghe. tại mình sợ mẹ buồn!
Rồi nó nói tiếp:
_ Sự thật bà không có thời con gái. Cuộc đời bà chỉ tuổi thơ rồi đàn bà. Lúc đi học, bà biết ông ngoại mắc mộ món nợ khá lớn, nên chấp nhận lời cầu hôn với người gia ân, tức ba mình. Thu nghĩ coi, ở lứa tuổi học trò như mình , ai không đau khổ khi mang tâm trạng đó chứ. Nhưng bà vẫn chấp nhận để cưu mang gia đình . Ngày đó mẹ thường trách do số phận. Một khoảng thời gian khá lâu, bà vẫn sống trong thế giới lập dị của riêng mình. Tất nhiên phần nội tâm , còn bên ngoài bà vẫn cố gắng hoàn thành trách nhiệm của người vợ trong gia đình. Từ khi sinh mình, bà mới bù đắp được được sự trống trãi của tình cảm bằng tình mẫu tử_ Bà nói, bà sợ sinh con gái vì e cuộc dờ nó, sẽ giống bà.
Con nhỏ tóc dài dứt lời, ngồi lặng thinh.
_ Vậy mẹ Hạ chưa yêu ai trong đời à?
_ Có một người. Mình nhớ có đoạn thư bà viết ..Nguyên cũng đừng trách, tại đâu hạ buồn, hạ buồn vì có những buổi hoàng hôn đẫy sắc tím. Trong bốn mùa chỉ có hoàng hôn của Hạ mới mang sắc tím thôi!
Tim tôi như nhói lên. Cái nhói đau bất thần lan nhanh. Những mạch máu như ngừng đập. Trên tay mẫu tàn thuốc đốt rộp ngón tay lúc nào không biết. Cái dung ảnh duy nhất mà tôi bắt gặp là khuôn mặt của con nhỏ tóc dài quay lại. Một đôi mắt! Đôi mắt hệt như mắt nàng. Đôi mắt Hạ Phượng!

****
_ Ông có bị sao Không? Giọng nói vẳng lại.
Tôi mở mắt ra. Cái quán vắng ngắt. Hai đứa nhỏ bỏ đi rồi.
_ Không ! Không sao! Tôi đứng dậy , trả tiền nước, bước ra trong cặp mắt ái ngại của ông chủ quán.
Bên ngoài, màn chiều đã buông. Không khí dễ chịu hơn với ngọn gió man mác. Hôm nay trong sự khẽ khàng hiếm thẫy, chúng chỉ gây một sự lay động trên những cánh phượng thẫm, rơi đầy trên đường. Hoàng hôn hôm nay không tím. Có lẽ không có những cụm mây tối màu nơi phía góc trời. Hoàng hôn đỏ lựng một màu xác phượng….

VŨ KHUÊ