La Cocina de Doña Haydée là kiến trúc kiểu thuộc địa, giống như những biệt thự kế cận, và ở khu vực này cao cấp, giống như những khu vực gia cư trung lưu rủng rỉnh ở Hoa Kỳ, không cổng không tường ngoài, không hàng dậu để còn có những cô da ngăm nấp đằng sau ngấp nghé. Thập niên 60 loáng thoáng qua như một làn gió thoảng, một vài căn kiểu Le Corbusier bán khai làm tôi nhớ lại căn nhà bố mẹ tôi cất hơn 40 năm về trước, mặt tường đá tô và mái nhà xe kiểu streamline modern, rất tương xứng với tên do anh em chúng tôi đặt vào dạo đó cho con chó trong nhà và không kém modern là “Boeing”.

Doña Haydée không có bán rượu. Mấy ngày hôm qua, Managua cấm vì lý do bầu cử và người Nicaragua có thể là hăng máu khi bàn đến vấn đề chính trị cộng với chất cồn ở trong người nhưng họ rất tôn trọng pháp luật và nơi nào tôi hỏi thử mua bia đều bị lắc đầu! Đây có thể gọi là Đức quốc của Mỹ La Tinh, lưu thông thấy đèn đỏ là… ngừng, buôn bán không tuỳ theo mặt khách, giá các cuốc xe cũng chỉ cần trả một tiếng là đủ, và nằm trong một phạm vi co giãn phải chăng. Chính quyền hữu khuynh Bolaños lo xa thế thôi, lần ẩu đả duy nhất xảy ra trong cuộc tranh cử này là giữa quần chúng của phe Sandino cách tân (MRS) và phe Sandino truyền thống (FSLN) chứ không phải là giữa tả và hữu hay giữa cực tả và cực hữu. Chẳng qua là chuyện trong nhà, tả này đả tả kia xem ai tả hơn ai, mà cũng bắt cả nước phải nhịn rượu.

Hàng hiên mở ra mặt đường, cách một khoảng vườn nho nhỏ và gạch men cẩn ở chân tường, kiểu Ottoman biến thái đời thứ tư tôi đoán thế (nếu kể đời thứ nhất là Ottoman nguyên thuỷ, thứ nhì là Ả rập Trung Đông, đời thứ ba là Ả rập Tây Ban Nha và ở đây thứ tư là Tây Ban Nha thuộc địa). Phục vụ mặc áo quần truyền thống dân tộc nhưng không xun xoe vồn vã, bản sắc này có vẻ thật thà. Lát nữa cũng sẽ chẳng có màn trình diễn gọi là dân tộc với mấy cô vũ công thi trượt hoa hậu và trang phục thiếu vải như ở bên ta, mặc dù ở đây muốn lấy cớ dân tộc để mà phơi bày thì Maya, Inca, Aztec gì cũng rất tiện để chống chế cho việc vén khố lên đến bẹn và không mang nịt vú. Khách ở đây tôi thấy toàn người địa phương nhỏ nhẹ, một đêm cuối tuần thư giãn, đối với tôi chỉ thiếu có rượu nho Chile hay là bia nội Bò rừng (Buffalo). Dura ley, sed ley y la ley es seca, luật “khô” là luật.

Không có rượu thì Gừng vẫn cười, Gừng là người thể thao chỉ uống nước trái cây và vui tính. Cô miệng rất rộng và răng rất trắng, chắc lại gene từ bờ biển Đông (tức gen Phi châu) trôi dạt đến tận hàm (sau khi cặp bến ở bờ mông như đã nhận xét). Khi Gừng cười, tít mắt thổ dân meso-america và thăm thẳm mùa mưa nhưng tôi nhìn bên trong miệng hai hàng, ờ thì… ngà ngọc, thẳng đều và nguyên vẹn, không thiếu một chiếc và không một dấu chì, dấu bạc hay dấu thiết của một tay nào nha sĩ.

Gừng tốt nghiệp Quản trị Kinh doanh ở một đại học có tiếng, nhưng dưới đời Enrique Bolaños, có tới tấp xuất cảng may mặc thì việc làm vẫn thiếu. Cô tìm được chức Phụ tá Quản lý ở một công ty phân phát nệm, lương 300 USD và thực chất là một công việc thư ký văn phòng. Công ty sản xuất nệm này gốc ở Guatamela, đã lan sang thị trường Honduras nhưng ở Nicaragua còn giới hạn. Gừng định đi học thêm bằng Thạc sĩ kế toán nhưng trong công ty không có đường thăng tiến và nếu công ty không phát triển thêm thì đến có bằng Tiến sĩ Kinh tế vẫn thế thôi. Mà rời hãng này ra thì phiêu lưu mạo hiểm vô cùng, việc hiếm người đông, khả năng lao động và trình độ bằng cấp đều được dùng ở dưới mức, nhất là đối với phụ nữ. Người anh trai của Gừng thì mấy năm làm kỹ sư vi tính, gia đình cô nhờ vậy đã dọn ra ở riêng được ở một ngoại ô xa trên đường đi Léon. Ba người con và bà mẹ, hộ hai buồng ngủ, tuy bà vẫn ở nhà chủ, cứ hai tuần mới một lần được nghỉ phép về nhà. Đứa em trai út lên 18 tuổi, thì Gừng buồn không muốn kể tới. Giờ thì không còn chuyện nghĩa vụ quân sự, ra biên khu trong một chiều sương âm u như hai thập niên về trước, thì cậu đi các tụ điểm ca nhạc, chưa tốt nghiệp phổ thông mà đã bỏ học hành.

Nó để tóc dài, lúc nào cũng mặc toàn đồ đen. Thằng em tôi là rocker!

Lúc nãy, ngang Pista Juan Pablo el Segundo, tôi có thấy treo một băng rôn quảng cáo của một buổi biểu diễn sắp tới của ban nhạc Los Angeles del Infierno (“Những thiên thần của địa ngục”): somos todos los angeles (chúng ta đều là thiên thần cả). Ngay bên cạnh cũng phất phơ là băng rôn tranh cử của comandante Bayardo Arce (FSLN, tức liên danh số 2, kỳ bầu cử này vừa Tổng thống, vừa Quốc hội, vừa địa phương và cả Nghị viện Cộng đồng các Quốc gia Trung Mỹ Parlacen [8] ). Thì ứng cử viên nào mà chẳng là thiên thần, họ đều là thiên thần cả, tuy hẳn không phải là thiên thần nhạc rock.

Rock gì mới được, tôi hỏi.

Heavy metal, Gừng trả lời.

Đêm Managua rất là tĩnh, tôi không nghe thấy tiếng dây xích quấn lưng của quần chúng Heavy metal loảng xoảng, tiếng cụng ly (vào dịp bầu cử là cụng ly nước ngọt) hay cười nói ồn ào. Đêm lặng lờ, chỉ thiếu có tiếng Tây Ban cầm thánh thót.

Người đàn ông trung niên cầm đàn đã xuất hiện từ bao giờ không biết. Ông hẳn là phải có râu mép (đây là Trung Mỹ nhé), áo guayabera ngắn tay nhiệt đới, không phải phục sức mariachi. Tiệm ăn giờ đã đông khách thầm thì trong những khoảng nửa tối nửa sáng bập bềnh của hàng hiên một đêm mùa mưa nhiệt đới. Giọng ấm của chàng ca sĩ đong đưa từng bàn những giai điệu của tình yêu. Cái này Pablo Milanés (Cuba), sang đến bàn bên cạnh Leonardo Fabio (Argentina), Gừng một tai theo dõi và chú thích. Gừng giờ hết còn nghe Spice Girls, Gừng thích nghe Dixie Chicks, Gừng thích nghe Cristina Aguilera, Gừng thích nghe cả Edith Piaf. Rồi người ca sĩ nhà hàng cũng phải đến cạnh bàn chúng tôi, đứng ở góc giữa hai người, đảo đôi mắt nhung một vòng dò xét. Khi đã nhận ra tôi là người Viễn Đông, ông bắt đầu cất tiếng một giọng trầm.

Besamé…
Besamé mucho…

Đây là chuyện xấu hổ cả dân tộc (ta nói riêng) và cả nòi giống (da vàng nói chung) nhưng tôn trọng sự thực nên tôi phải kể, ca sĩ quán địa phương thấy mặt Tàu là phải hát Besamé! Đây hẳn là thói quen theo yêu cầu của khách Viễn Đông, chẳng lẽ họ đòi phải hát cho họ nghe “Mùa thu lá bay”. Tôi không nhớ ra tựa một bài nào Victor Jara, một bài nào Carlos Mejía (người Nicaragua và ứng cử viên Phó Tổng thống 2006) để yêu cầu, hay ngay tới cả một bài xập xình Carlos Gardel (lại là người gốc Pháp theo truyền thuyết). Tôi là người Việt và nếu ông này đoán được, chắc ông đã hát bài… “Mexico”! (Nhân tiện ở đây tôi xin chào riêng bạn Dũng. Dũng nào? Thì “Dũng Mexico”!)

Gừng vặn tôi về nhạc Mỹ La Tinh, tôi ấp úng, phim Buena Vista Social Club của Wim Wenders tôi chỉ còn nhớ có Ry Cooder! Và xa hơn nữa, vào thuở mà Gừng chưa sinh ra thì làm sao nàng biết, thuở phong trào “Chúng ta sẽ thắng” (Venceremos) hay “Nhân dân đoàn kết/Sẽ không bao giờ bị đánh bại” (El pueblo unido/Jamás será vencido) của các ban Quilapayun hay là Inti Illimani. Du dương nhất mà tôi biết đến, cho phù hợp với hoàn cảnh lúc này thì vẫn là ca từ rực lửa Canto General (Pablo Neruda, trên nhạc của Mikis Theodorakis với giọng vàng ríu rít đến lạnh mình của Maria Farandouri). Bandonéon Argentina huyền ảo tôi chỉ thuộc có vài lời của Cuarteto Cedrón:

Nadie detiene al sol
Nadie detiene al gallo cantar
Không ai ngăn được mặt trời mọc
Không ai ngăn được tiếng gà gáy

Tức là không ai ngăn nổi lời ca, Mỹ La Tinh tôi chỉ biết những bài hát cách mạng. Dù đang ở Trung Mỹ, giờ vẫn là thế kỷ thứ 21 không phải là thập niên 70-80, tôi phải biết, đến ông Ortega còn biết nữa là. Đêm đang mềm nhũn người ra ở Doña Haydée mà tôi không vét ở đâu ra một nốt nào tình cảm. Giờ là đêm và Gừng không đưa một sợi tóc nào lên miệng ngậm để mà tôi mở giọng Phú Quang (“Buổi sáng”)

Đỗ Kh.