________________________________________
Đào Thị Thanh Tuyền

1.

Mấy năm trước, đối diện nhà tôi có gia đình làm nghề mứt tết. Khoảng đầu tháng chạp đêm phố thơm mùi gừng, lào rào tiếng chậu thau và cả tiếng rì rầm nói chuyện. Mùi tết đậm đặc, ngọt ngào hơn khi đến công đoạn xên đường rồi cứ thế lan tỏa từ khu phố nhỏ ra đường lớn. Những tấm bạt trên vỉa hè, quần áo đổ đống cũng có mà thẳng thớm trong bịch nylon cũng có. Đủ các chiêu thức quảng cáo bài “hạ giá” phục vụ đối tượng trẻ, sinh viên, người lao động, công nhân. Thỉnh thoảng đi qua, tôi cũng tò mò ghé lại xem thử hàng hóa thế nào và làm con tính nhẩm bài toán kinh tế cơ bản. Hàng lỗi mốt, lỗi kỹ thuật… Vốn liếng người bán trút hết vào đó nhằm “đánh cú chót” kiếm tiền tiêu tết, ra sức thuyết phục người mua bằng giá cả và những lời quảng cáo thật hài hước. Tết mà, đắn đo làm chi, mua thì có cái diện ba ngày xuân vui cửa vui nhà.

Một vòng phố chợ, đã thấy màu tết từng ngóc ngách cuộc sống. Thợ chùi đồ đồng tối mặt bởi phải giao cho kịp trước ngày cúng ông Táo. Các dịch vụ tất bật hơn, trăm thứ bà lằng chỉ phục vụ cho mỗi nhu cầu tết. Và, phố phường sáng bừng lên khi hoa ra phố. Tết đã thực sự về trên từng góc phố, trong mỗi gia đình. Vỉa hè nào cũng có thể tận dụng để bán hoa. Có thể là nhà vườn đem ra bán, cũng có thể người mua đi bán lại mong kiếm chút đỉnh tiêu tết. Với tôi, chộn rộn trong cái không khí chung những ngày cuối năm như thế đã là tết. Mới thấy giá trị của thời gian, một năm trôi qua, trẻ con lớn lên, người lớn già đi, thời gian giúp cho con người có cơ hội trải nghiệm. Sống riết rồi biết là vậy!

2.

Cũng cách đây không lâu có mấy nhà cạnh nhà tôi năm nào cũng nổi lửa nấu bánh trước nhà khi con cháu về đông đủ có người trông coi trực nồi bánh tét. Mùi khói len lỏi khắp xóm, từng nhà. Những đêm chờ tết nhờ thế mà vui. Nhà không nấu bánh thường gia đình ít người, vợ chồng trẻ. Một vòng phố về, người thảnh thơi dừng xe vài ba câu chuyện làm quà với người đang canh nồi bánh. Có khi, nán lại lâu hơn nếu câu chuyện không có hồi kết, dường như không có khoảng thời gian một năm giữa người đi xa và người ở lại.

Thời gian dần trôi, những nồi bánh tét nhỏ dần rồi mất hẳn. Có gia đình bán nhà theo con vào thành phố, có gia đình con cái ra riêng tự lo tết ở gia đình nhỏ. Đôi lúc tôi thắc mắc không hiểu họ có đem theo mùi khói tết cuối năm về xóm nhà mới?

Mùi gừng cũng vào cáo chung khi bà cụ qua đời, con cái bán nhà, dọn đi xóm khác. Tôi cũng không biết họ có mang mùi gừng cuối năm về xóm mới?

Bây giờ tôi lại chú ý đến những nồi bánh tét “công nghiệp”, quy mô hơn trên con đường tôi đi chợ mỗi ngày. Đâu quãng 20 tháng chạp, có một người đàn ông làm công việc đắp lò ở ngoài sân. Bắt đầu là xây gạch vòng tròn sau đó mới đắp đất chung quanh. Cạnh đó cánh phụ nữ vừa vo nếp vừa chuyện trò rôm rả. Nhìn vào trong nhà nào lá, nào nếp, nào đậu xanh, dây lạc… Không khí vui như tết khi người gói, tay làm, miệng nói, tiếng gọi bảo nhau…

3.

Từ chuyện tết phố mình, tôi nhớ bạn kể chuyện tết xứ người. Năm đó, do vườn nhà bạn có nhiều lá chuối, cả nhà nghĩ ra chuyện gói bánh chưng. Mấy ngày trước tết, vợ lo ngâm nếp, mua thịt, đậu xanh, gia vị.. làm nhân. Chồng kiếm một cái thùng phuy sắt thật lớn đề nấu bánh, lấy gỗ đóng khuôn gói bánh. Huy động anh em gom gỗ vụn, cành cây khô, những vật liệu có thể đun nấu, làm một cái bếp dã chiến ngay sau vườn. Xế chiều hôm ấy, chồng đặt lò, nổi lửa. Xui làm sao, mấy hôm trước mưa dầm, củi bị ướt, thế là khói nghi ngút khắp xóm. Cuối tháng Giêng ở Cali khá lạnh. Vợ chồng cùng các con, cháu vui vẻ co ro sưởi ấm quanh nồi bánh chưng. Nhìn khói trắng cuồn cuộn bốc lên chồng bồi hồi kể lại những ngày tết xưa ở quê nhà. Nồi bánh chưng nấu được một lúc thì mọi người giật mình vì tiếng còi xe cứu hoả dồn dập tiến sát về khu vực nhà. Ông bà ngơ ngác chạy ra xem thì thấy hai chiếc xe Fire Department (cứu hoả) án ngữ trước cửa. Nhân viên cứu hoả xông vào và sau khi xem xét hiện trường đã khuyến cáo gia đình không được đốt lửa ngoài trời vì giữa khu dân cư, có thể gây ô nhiễm và nguy cơ cháy nhà! Hỏi ra mới biết, hàng xóm thấy khói nghi ngút đã gọi cứu hoả. Có thể họ gọi báo cáo tình nghi cháy nhà, hoặc cũng có thể họ gọi để than phiền vì phải ngửi mùi khói suốt mấy tiếng đồng hồ. Rốt cuộc, hai vợ chồng đành lấy hai cái nồi lớn khác, cố nhét vào mỗi nồi ba cái bánh chưng để nấu tiếp bằng bếp nhỏ trong nhà. Số còn lại phải gỡ nếp và thịt riêng ra. Thế là thành một chõ xôi và một nồi thịt kho đột xuất! Từ đó bạn tôi cạch luôn chuyện gói bánh chưng.

4.

Tối ba mươi tôi lại dạo một vòng ra phố. Những cây mía ở quê đem xuống từ chiều. Tất cả như dừng lại khi nhà nhà sạch sẽ, tươm tất từ những chậu hoa bên ngoài cho đến đèn sáng rực bên trong. Ngày mai là mùng một mọi người được sống chậm. Phố sẽ thức dậy trễ, đường phố vắng hơn. Mọi thứ chộn rộn dường như đã lùi lại rất xa.

Năm mới, hy vọng mới… Cứ vui ba ngày xuân đã rồi tính tiếp!

Đào Thị Thanh Tuyền