Đúng ngày 5 tháng 11 năm 2015, bên cạnh một tấm bia mộ, nếu có, với hàng chữ như thế này:

Alexandre de Rhodes
15-3-1591 Avignon, France
5-11-1660 Isfahan, Persia

nếu còn đọc được, ở trong một khu nghĩa địa cổ, nếu còn hiện diện, ở cái xứ Iran, sẽ không có một vòng hoa, một bó hoa, hay ngay cả một bông hoa nhỏ nào hết dành cho người nằm dưới mộ.

Ông là Elexandre de Rhodes, sinh ngày 15 tháng 3 năm 1591 tại Avignon, nước Pháp, gia nhập dòng Tên tại Roma, được chỉ định truyền giáo tại Ma Cao rồi sang Việt Nam truyền đạo hơn 20 năm, học tiếng Việt rồi đi khắp nơi từ Nam ra Bắc, từ Đàng Trong tới Đàng Ngoài giảng đạo. 6 lần bị trục xuất và cả 6 lần ông đều tìm cách trở về, để rồi bị mang bản án tử hình rồi bị trục xuất ra khỏi Việt Nam vĩnh viễn.

Hơn 20 năm ở Việt Nam, ông không để lại một công trình gì lớn cho giáo hội, ngoài một cuốn từ điển để đời, cho cái xứ sở không muốn ông hiện diện, không chấp nhận và ngay cả muốn lấy đi mạng sống của ông.

Cuốn Từ Điển Việt Bồ La dựa trên các ký tự tiếng Việt của những giáo sĩ người Bồ Đào Nha và Ý trước đó.

Cũng vì cuốn từ điển này mà cách viết của một dân tộc luôn luôn tự hào với “bốn ngàn năm văn hiến” phải đổi thay.

Cũng vì cuốn từ điển này mà ông bị đội thêm trên đầu cái mũ tiếp tay cho thực dân xâm lược.

Cũng vì cuốn tự điển này mà ông được trao tặng bằng sáng chế.

Alexandre de Rhodes có phải là người “sáng chế” ra chữ quốc ngữ? Ông không phải là người “sáng chế” ra chữ quốc ngữ. Ông chỉ là người “tổng hợp” và có “tham vọng” làm cho chữ quốc ngữ phát triển rộng hơn ra ngoài cái mục đích ban đầu của những người sáng chế ra là những nhà truyền giáo Bồ Đào Nha chỉ để dành dạy tiếng Việt cho các nhà truyền giáo mới đến Việt Nam. Sáu lần ông bị trục xuất, sáu lần ông đều kiếm mọi cách để trở về, và lần cuối cùng bắt buộc phải ra đi, sau khi cái bản án tử hình treo trên cổ, ông vẫn tìm mọi cách trở lại Việt Nam mà không thành, là đủ thấy cái “ý đồ” và “tham vọng” của ông đối với chữ quốc ngữ như thế nào.

Không có công trình “tổng hợp” lại những công trình của những vị khác của ông thì người Pháp không thể lợi dụng để thay thế chữ Tàu và chữ Nôm. Ý đồ “xấu xa” “thâm độc” của thực dân Pháp vô hình trung lại làm lợi cho người Việt, có một thứ chữ viết vừa dễ học và vừa dễ viết.

Những nhà truyền giáo Bồ Đào Nha chỉ sáng tạo ra chữ quốc ngữ. Alexandre de Rhodes chỉ tổng hợp và viết ra cuốn từ điển. Còn ai mới là người làm cho chữ quốc ngữ phát triển rộng rãi và trở thành một thứ chữ viết chính thức cho Việt Nam ngày nay? Oái oăm thay lại chính là thực dân Pháp với công trình “tổng hợp” của Alexandre de Rhodes.

Không có thực dân Pháp và không có công trình “tổng hợp” của Alexandre de Rhodes, Việt Nam tới thế kỷ 21 này vẫn còn phải sử dụng thứ chữ viết của người Tàu, dù có viết bằng chữ Nôm cho “đậm đà bản sắc dân tộc”, chữ viết không hoàn toàn Tàu 100% nhưng vẫn cứ là chữ Tàu.

Không có thực dân Pháp và Alexandre de Rhodes, không có chữ quốc ngữ, Việt Nam giờ đã là anh em thắm thiết tình hữu nghị keo sơn mặn nồng với người anh cả phương Bắc Trung Hoa. Dù có nói thứ tiếng khác nhau nhưng sẽ cùng viết thứ chữ như nhau. Dù có nói tiếng Quan Thoại, tiếng Quảng Đông, tiếng Tiều, tiếng Ngô, tiếng Mân, tiếng Việt thì cũng cùng viết một thứ chữ như nhau là chữ HÁN.

Và biết đâu chừng giờ này đâu có cái cảnh biểu tình phản đối đuổi “TÀU KHỰA VỀ NƯỚC”

TƯƠNG TRI